samxreT oseTis respublikis uzenaesi sabWos gancxadeba ruseTis federaciis umaRles sabWos, CrdiloeT oseTis sabWoTa socialisturi respublikis umaRles sabWos, ruseTis federaciis sakonstitucio sasamarTlos

yofili ssrk xalxTa swrafvas Tavisuflebisaken eqmneba sxvadasxvagvari winaaRmdegobebi. centraluri adgili mikuTvnebuli aqvs teritoriuli mTlianobis principis  dapirispireba eris TviTgamorkvevis uflebasTan. es aris ZiriTadi saSualeba, ris gamoc problema yovelTvis CixSi Sedis.

amasTan saerTaSoriso samarTalSi miRebul teritoriuli mTlianobis princips ssrk yofil nawilebTan mimarTebiT ar aqvs safuZveli. safuZvlebi daikarga mas Semdeg, rac daiSala ssrk, _ rogorc erTiani saxelmwifo, _ gaeros wevri, romlis teritoriuli mTlianoba gamagrebuli iyo saerTaSoriso samarTliT da aRiarebuli msoflios yvela qveynis mier.  magram ssrk teritoriuli mTlianoba dairRva _ ssrk daiSala.  samxreT oseTis avtonomiac, Tavisi politikuri statusiT da sazRvrebiT, agreTve iyo teritoriulad mTliani warmonaqmni ssrk da saqarTvelos SemadgenlobaSi. magram saqarTvelos ssr-m, romlis SemadgenlobaSi Seiyvanes  1922 wels  samxreT oseTis avtonomia, daarRvia avtonomiis mTlianoba da daaraiona misi teritoria. amasTan mniSvnelovania aRiniSnos, rom saqarTvelos ssr-is, rogorc ssrk saxelmwifo nawilis statusi, gaformebuli iyo imave SeTanxmebiT da imave konstituciiT, riTac samxreT oseTis avtonomia: ssrk Seqmnis Sesaxeb 1922  wlis SeTanxmebiT da ssrk 1924 wlis konstituciiT.

amgvarad, saqarTvelom orjer daarRvia teritoriuli mTlianobis principi: ssrk-sTan, rogorc erTian saxelmwifosTan, romlis wevric iyo saqarTvelo, da samxreT oseTis avtonomiasTan, rogorc misi erovnul-teritoriuli struqturis yvelaze dabal rgolTan mimarTebiT. gaugebaria, ra samarTlebriv safuZvelze unda SenarCundes teritoriuli mTlianobis piroba ierarqiis saSualo rgolis _ am SemTxvevaSi Tavad saqarTvelos _ mimarT, Tu mis maRalsa da dabal rgolebs _ssrk-sa da samxreT oseTis avtonomias teritoriuli mTlianoba dakarguli aqvT.  amasTan, teritoriuli mTlianobis erTaderTi samarTlebrivi safuZveli am ierarqiis samive rgolisTvis iyo ssrk konstitucia, romelic ukve aRar arsebobs. amis gamo, teritoriuli mTlianobis principiT apelireba (amis gamo teritoriuli mTlianobis principis moxmoba), kerZod, saqarTvelos mimarT gamoyeneba, aramarTlzomieria, e. i. araviTari samarTlebrivi safuZveli ar gaaCnia.

cnobilia, rom jer kidev ssrk Seqmnamde saqarTvelo, rogorc damoukidebeli saxelmwifo, ar arsebobda. saqarTvelos hqonda mcdeloba, gamxdariyo aseTi ruseTis imperiis daSlis Semdeg 1917 wels, roca umetesad qarTvelebiT dasaxlebulma orma, Tbilisis da qutaisis guberniam Tavi damoukidebel qarTul saxelmwifod gamoacxada. magram igi ar iqna aRiarebuli msoflio sazogadoebis mier maSin axalSeqmnili saqarTvelos sazRvrebis daudgenlobis gamo, romelmac  samxreT oseTis aneqsireba moaxdina, aseve, misi sazRvrebis marTlzomierebis dausabuTeblad. aRvniSnavT,  rom qarTveli eTnokratebis or mcdelobas, SeeqmnaT damoukidebeli saxelmwifo 1917-1920 da 1989-1992 wlebSi, Tan axlda osebis genocidi, rogorc saSualeba, moepovebinaT ufleba maT teritoriaze misi uflebamatarebeli _ osebis ganadgurebiTa da gandevniT:  mizani, romelsac dResac mihyvebian.

samarTlebriv doneze arc maSin da arc axla ar yofila aranairi laparaki saqarTvelos teritoriuli mTlianobis Sesaxeb, ramdenadac aranairi ufleba samxreT oseTze saqarTvelos ar hqonia  ruseTis imperiaSi amierkavkasiis oraswliani yofnis periodSi.  mxolod ssrk bolSevikurma konstituciam da qarTvelma (stalini, orjonikiZe) xelmZRvanelobam Seiyvanes samxreT oseTi geografiuli niSniT saqarTvelos ssr SemadgenlobaSi, maSindeli sabWoTa liderebis  tradiciebTan sruli SesabamisobiT.

magram es samarTlebrivi safuZveli mTlianad daikarga ssr kavSirisa da masTan sabWoTa kanonmdeblobis mTeli sistemis daSlasTan erTad, romelic uzrunvelyofda Tavad ssrk, saqarTvelos da samxreT oseTis teritoriul mTlianobas.  axali saxelmwifoebriv-samarTlebrivi urTierToba saqarTvelosa da samxreT oseTs Soris, saerTaSoriso samarTlis normaTaA Sesabamisad, SeiZleba SemuSavebul iqnes  axali SeTanxmebebis Sedegad erovnuli TviTgamorkvevis uflebis safuZvelze dRes arsebuli erovnuli sazRvrebis farglebSi da im politikuri formiT, romelsac TavisTvis airCeven qarTveli da osi xalxebi.

istoriuli argumentebi, miuxedavad maTi uzadoebisa (miuxedavad maTi sizustisa), rac Seexeba amierkavkasiaSi osebis avtoqTonobas, miT ufro samxreT oseTs, miiCneva meoreulad politikuri da samoqalaqo uflebebis dacvis Semdeg.

samxreT oseTis umaRlesi sabWos acxadebs:

sabWoTa kavSiris samarTlebrivi da saxelmwifo sistemebis daSlis Semdeg ar arsebobs saqarTvelos teritoriuli mTlianobis  aranairi safuZveli bolo oras welze meti xnis manZilze.  aqtualuria mxolod qarTveli eTnokratebis imperiuli geopolitikuri moTxovnebis uflebis gancxadeba samxreT oseTis teritoriaze, romlebic, agreTve, ganapirobeben Zalis primats samarTalze, rasac saqarTvelo osebis genocidis formiT axorcielebs. arsebiTad, araviTari winaaRmdegoba teritoriuli mTlianobisa da eris TviTgamorkvevis principebs Soris am SemTxvevaSi ar aris, ramdenadac or saukuneze metia  saerTaSoriso samarTlis normebiT  aRiarebuli saqarTvelos teritoriuli mTlianobis aranairi niSani ar arsebobs.

sinamdvileSi erTmaneTs ewinaaRmdegeba ori politikuri neba. amasTan politikuri neba qarTveli eTnokratebisa, romlebmac gaauqmes samxreT oseTis konstituciuri statusi da misi genocidis politikas axorcieleben, ewinaaRmdegeba saerTaSoriso samarTals, osi xalxis TviTgamorkvevis neba da misi realizaciis formebi yvela saerTaSoriso normas Seesabameba. SeuZlebelia aaSeno konstruqciuli politika ise, rom politikuri motivebi samarTlebrivze maRla daayeno.

saqarTvelosa da samxreT oseTis mimarT teritoriuli mTlianobis principis gamoyeneba ar ewinaaRmdegeba eris TviTgamorkvevis princips, ramdenadac teritoriuli mTlianobis principis niSnebi saqarTvelosTan mimarT ar arsebobs. amitom SeiaraRebuli Zaladobis argumenti, rasac yovelTvis iZulebulni arian mimarTon sxvadasxva Taobis qarTvelma eTnokratebma, xdeba erTaderT moqmedebad  samxreT oseTTan urTierTobisas. swored amitom is, vinc mxars uWers saqarTvelos aramarTlzomier  moTxovnas samxreT oseTze, aqezeben samxreT oseTis genocids. im dros, roca es moTxovnebi unda daigmos, rom samarTalma da samarTlianobam gaimarjvos.

miRebulia samxreT oseTis umaRlesi sabWos sesiaze.

cxinvali, 1992 wlis 10 maisi.

(Конфликты в Абхазии и Южной Осетии. Документы 1989-2006 гг.  (Приложение к "Кавказскому Сборнику." Выпуск № 1). Составление и комментарии М. А. Волхонский, В. А. Захаров, Н. Ю. Силаев.  М., 2008,  gv. 208-210/sakuTari Targmani);