samxreT oseTis respublikis konstitucia (ZiriTadi kanoni)

miRebulia 2001 wlis 8 aprils samxreT oseTis respublikis saerTo saxalxo kenWisyriT (referendumiT)

(...)

mux­li 1.

1. sam­x­reT ose­Tis res­pub­li­ka aris sam­x­reT ose­Tis xal­xis TviT­ga­mor­k­ve­vis Se­de­gad Seq­m­ni­li su­ve­re­nu­li de­mok­ra­ti­u­li sa­xel­m­wi­fo.

2. sam­x­reT ose­Tis res­pub­li­ka­Si su­ve­re­ni­te­tis ma­ta­re­be­li da xe­li­suf­le­bis er­Ta­der­Ti wya­roa mi­si xal­xi.

mux­li 2.

1. sam­x­reT ose­Tis res­pub­li­kis kon­s­ti­tu­ci­as aqvs umaR­le­si iu­ri­di­u­li Za­la da pir­da­pi­ri moq­me­de­ba.

2. ka­no­nebs da sxva nor­ma­ti­ul aq­tebs, rom­le­bic ewi­na­aR­m­de­ge­ba sam­x­reT ose­Tis res­pub­li­kis kon­s­ti­tu­ci­as, ara aqvs iu­ri­di­u­li Za­la.

(...)

muxli 3.

samxreT oseTis respublika damoukideblad gansazRvravs Tavis saxelmwifo samarTleb­riv statuss, wyvets politikuri, ekonomikuri da socialur-kulturi aRmSeneblobis sakiT­xebs.

mux­li 4.

1. sam­x­reT ose­Tis res­pub­li­kis sa­xel­m­wi­fo ena aris osu­ri ena, osu­ri enis dac­va da gan­vi­Ta­re­ba sor-is sa­xel­m­wi­fo xe­li­suf­le­bis or­ga­no­e­bis um­niS­v­ne­lo­va­ne­si amo­ca­naa.

2. ru­su­li ena, osu­ris Ta­nab­rad, xo­lo sam­x­reT ose­Tis res­pub­li­kis qar­T­ve­li erov­ne­bis mo­qa­la­qe­e­bis kom­paq­tu­ri bi­nad­ro­bis ad­gi­leb­Si _ qar­Tu­li enac sam­x­reT ose­Tis res­pub­li­ka­Si sa­xel­m­wi­fo xe­li­suf­le­bis, sa­xel­m­wi­fo mmar­T­ve­lo­bi­sa da ad­gi­lob­ri­vi TviT­m­mar­T­ve­lo­bis or­ga­no­eb­Si aRi­a­re­bu­lia ofi­ci­a­lur enad.

(...)

mux­li 10.

sam­x­reT ose­Tis res­pub­li­kas uf­le­ba aqvs Se­vi­des sxva sa­xel­m­wi­fo­e­bis kav­Sir­Si da ga­das­ces kav­Si­ris or­ga­no­ebs Ta­vi­si uf­le­ba­mo­si­le­be­bis na­wi­li.

mux­li 11.

1. sor-is sa­ga­reo po­li­ti­ka efuZ­ne­ba Sem­deg prin­ci­pebs:

1) sa­yo­vel­Tao da sa­mar­T­li­a­ni mSvi­do­bi­sad­mi mis­w­ra­fe­ba;

2) ur­Ti­er­T­sa­sar­geb­lo Ta­nam­S­rom­lo­ba;

3) ko­leq­ti­u­ri uSiS­ro­e­bis sis­te­ma­Si Ses­v­la;

4) sa­er­Ta­So­ri­so or­ga­ni­za­ci­e­bi­sa da sxva ga­er­Ti­a­ne­be­bis wev­ro­ba.

(...)

mux­li 16.

1. sam­x­reT ose­Tis res­pub­li­kas aqvs Ta­vi­si mo­qa­la­qe­o­ba.

3. sam­x­reT ose­Tis res­pub­li­ka­Si daS­ve­bu­lia or­ma­gi mo­qa­la­qe­o­ba.

(...)

mux­li 17.

sor-s aqvs sa­xel­m­wi­fo sim­bo­lo­e­bi _ ger­bi, dro­Sa, him­ni ...

muxli18.

samxreT oseTis respublikaSi aRiarebuli da garantirebulia adamianis da moqalaqis uflebebi da Tavisuflebebi saerTaSoriso samarTlis sayovelTaod aRiarebuli principebisa da normebis Tanaxmad da am konstituciis Sesabamisad.

muxli 48.

1. samxreT oseTis respublikis prezidentad SeiZleba arCeul iqnes saarCevno xmis uf­le­bis mqone samxreT oseTis respublikis moqalaqe 35 wlis asakidan, romelic flobs sa­xel­mwi­fo enas da romelsac samxreT oseTis respublikis teritoriaze ucxovria 10 weli mainc.

2. samxreT oseTis respublikis prezidenti airCeva samxreT oseTis respublikis mo­qa­la­qe­ebis mier xuTi wlis vadiT.

3.  erTi da imave pirs ar SeiZleba ekavos samxreT oseTis respublikis prezidentis Tanam­de­boba zedized or vadaze meti xniT.

(. . .)

mux­li 47.

1. sor-is prezidenti aris saxelmwifos meTauris da aRmasrulebeli xelisuflebis meTauri

2. sor-is pre­zi­den­ti aris sor-is kon­s­ti­tu­ci­is, ada­mi­a­nis da mo­qa­la­qis uf­le­be­bi­sa da Ta­­vi­suf­le­be­bis ga­ran­ti... igi iRebs au­ci­le­bel zo­mebs sam­x­reT ose­Tis res­pub­li­kis su­ve­re­ni­­te­tis, uSiS­ro­e­bi­sa da te­ri­to­ri­u­li mTli­a­no­bis da­sa­ca­vad...

4. sor-is pre­zi­den­ti, ro­gorc sa­xel­m­wi­fos me­Ta­u­ri, war­mo­ad­gens sor-s qvey­nis Sig­niT da sa­er­Ta­So­ri­so ur­Ti­er­To­beb­Si.

muxli 49.

3. uflebamosilebis ganxorcielebis periodSi samxreT oseTis respublikis prezidenti SeaCerebs politikur partiebsa da sazogadoebriv gaerTianebebSi Tavis wevrobas.

(…)

muxli 50.

samxreT oseTis prezidenti:

1) saerTo xelmZRvanelobas uwevs sagareo da saSinao politikas;

2) xelmZRvanelobs aRmasrulebeli xelisuflebis organoebs, SeiZleba Tavmjdomare­ob­des samxreT oseTis respublikis mTavrobis sxdomebs;

3) amtkicebs samxreT oseTis respublikis mTavrobis struqturas;

4) samxreT oseTis respublikis parlamentis TanxmobiT Tanamdebobaze niSnavs da samxreT oseTis respublikis parlamentisaTvis SetyobinebiT Tanamdebobidan aTavisuflebs samxreT oseTis respublikis mTavrobis Tavmjdomares;

5) samxreT oseTis respublikis parlamentis mier samxreT oseTis respublikis mTavrobis Tavmjdomaris Tanamdebobaze wamoyenebuli kandidaturebis samgzis uaryofis SemTxvevaSi brZa­nebulebiT niSnavs samxreT oseTis respublikis mTavrobis Tavmjdomares, amasTan, erTsa da imave kandidaturas asaxelebs ara umetes orjer;

6) Tanamdebobaze niSnavs da Tanamdebobidan aTavisuflebs samxreT oseTis respublikis mTav­robis wevrebsa da respublikis aRmasrulebel organoTa xelmZRvanelebs;

7) Tanamdebobaze niSnavs da Tanamdebobidan aTavisuflebs saqalaqo da raionuli adminis­tra­ciebis xelmZRvanelebs Sesabamis deputatTa sabWoebTan SeTanxmebiT;

8) qmnis, ayalibebs samxreT oseTis respublikis prezidentisa da samxreT oseTis res­pub­li­kis mTavrobis administraciebs da axocielebs maT reorganizacias;

9) qmnis, auqmebs respublikur aRmasrulebel organoebs, romlebic ar Sedis samxreT ose­Tis respublikis mTavrobis SemadgenlobaSi, da axorcielebs maT reorganizacias;

10) uflebamosilia Tavisi iniciativiT miiRos gadawyvetileba samxreT oseTis respub­li­kis mTavrobis gadayenebis Sesaxeb an gaaTavisuflos misi nebismieri wevri;

11) niSnavs samxreT oseTis respublikis parlamentis arCevnebs;

12) uflebamosilia daiTxovos samxreT oseTis respublikis parlamenti samxreT oseTis res­publikis konstituciiT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi;

13) uflebamosilia moiTxovos samxreT oseTis respublikis parlamentis riggareSe da sagangebo sxdomebis mowveva;

14) niSnavs referendums konstituciuri kanoniT dadgenili wesiT;

15) xels awers da aqveynebs kanonebs;

16) sargeblobs sakanonmdeblo iniciativis uflebiT;

17) yovelwliurad mimarTavs samxreT oseTis respublikis xalxsa da parlaments;

19) samxreT oseTis respublikis parlaments warudgens kandidaturebs samxreT oseTis res­publikis uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomarisa da misi moadgileebis, samxreT oseTis res­pub­likis uzenaesi sasamarTlos mosamarTleebis, samxreT oseTis respublikis qalaqis, raio­ne­bisa da saarbitraJo sasamarTloebis Tavmjdomareebisa da mosamarTleebis Tanamdebobebze da­saniSnad;

20) niSnavs samxreT oseTis respublikis sakonstitucio sasamarTlos or mosamarTles, xolo samxreT oseTis respublikis uzenaesi sasamarTlos mesame mosamarTles niSnavs samxreT oseTis respublikis parlamentis TanxmobiT;

21) samxreT oseTis respublikis parlaments warudgens kandidaturebs samxreT oseTis res­publikis generaluri prokurorisa da samxreT oseTis respublikis erovnuli bankis Tav­mjdo­maris Tanamdebobebze dasaniSnad da maTi Tanamdebobebidan gasaTavisufleblad;

22) Tanamdebobaze niSnavs da Tanamdebobidan aTavisuflebs samxreT oseTis respublikis sruluflebian warmomadgenlebs;

23) SeaCerebs an auqmebs aRmasrulebel xelisuflebis organoTa normatiuli da sxva sa­mar­­Tlebrivi aqtebis moqmedebas, Tu isini ewinaaRmdegeba samxreT oseTis respublikis konsti­tu­ciasa da moqmed kanonmdebobas;

24) niSnavs samxreT oseTis respublikis sapensio fondis Tavmjdomares da samxreT oseTis respublikis Semnaxveli bankis Tavmjdomares;

25) ayalibebs da xelmZRvanelobs uSiSroebis sabWos;

26) aris sor-is SeiaraRebuli Zalebis mTavarsardali;

27) amtkicebs sor-is samxedro doqtrinas;

28) niSnavs da Tanamdebobidan aTavisuflebs sor-is SeiaraRebuli Zalebis umaRles sardlobas;

29) SemoiRebs da auqmebs saomar Tu sagangebo mdgomareobas samxreT oseTis respublikis teritorias Tu mis calkeul adgilebSi samxreT oseTis respublikis kanonebiT dadgenili wesiT, ris Sesaxebac dauyovnebliv acnobebs parlaments;

30) awesebs saxelmwifo dResaswaulebsa da uqme dReebs;

31) gadascems saxelmwifo jildoebs, aniWebs sapatio, specialur da umaRles samxedro wodebebs;

32) wyvets moqalaqeobis sakiTxebs;

33) axorcielebs Sewyalebas;

35) miniWebuli aqvs samxreT oseTis respublikis konstituciiTa da kanonebiT gaTvalis­wi­nebuli sxva uflebamosilebani.

(. . .)

muxli 54.

1. samxreT oseTis respublikis prezidents ufleba aqvs daiTxovos samxreT oseTis res­pub­likis parlamenti mis mier samxreT oseTis respublikis konstituciuri wyobilebis ga­da­sin­jvis SemTxvevaSi samxreT oseTis respublikis sakonstitucio sasamarTlos Sesabamisi das­kvnis arsebobisas.

2. samxreT oseTis respublikis parlamentis daTxovnis SemTxvevaSi samxreT oseTis res­pub­likis prezidenti niSnavs arCevnebis TariRs, raTa samxreT oseTis respublikis axlad­ar­Ce­uli parlamenti Seikribos ara ugvians sami Tvisa daTxovnis momentidan.

3. samxreT oseTis respublikis parlamenti ar SeiZleba daTxovil iqnes sagangebo an sao­ma­ri mdgomareobis dros an samxreT oseTis respublikis prezidentis uflebamosilebis vadis gas­vlamde eqvsi TviT adre.

muxli 56.

1. samxreT oseTis respublikis parlamenti samxreT oseTis respublikis umaRlesi war­momad­genlobiTi da erTaderTi sakanonmdeblo organoa.

    (. . .)

    muxli 57.

1. samxreT oseTis respublikis parlamenti airCeva xuTi wlis vadiT 33 deputatis Semad­gen­lobiT.

2. samxreT oseTis respublikis parlamentis arCevnebi tardeba mravalmandatiani teri­toriuli saarCevno sistemiT.

muxli 61.

samxreT oseTis respublikis parlamenti:

1) axorcielebs cvlilebebsa da damatebebs samxreT oseTis respublikis konstituciaSi;

2) iRebs kanonebs, Seaqvs maTSi cvlilebebi da axorcielebs maT Sesrulebaze kontrols;

3) axorcielebs samxreT oseTis respublikis kanonebis ganmartebas;

4) ganixilavs da amtkicebs samxreT oseTis respublikis saxelmwifo biujets da akontro­lebs mis Sesrulebas;

5) awesebs da auqmebs respublikur gadasaxadebs, sxva aucilebel gadasaxdelebsa da mosak­reblebs;

6) iRebs gadawyvetilebas samxreT oseTis respublikis administraciul-teritoriuli mowyobis Sesaxeb;

7) niSnavs samxreT oseTis respublikis centraluri saarCevno komisiis Tavmjdomares sam­xreT oseTis respublikis prezidentis wardginebiT;

8) qmnis samxreT oseTis respublikis centralur saarCevno komisias;

9) niSnavs referendumebs konstituciuri kanoniT dadgenili wesiT;

10) niSnavs samxreT oseTis respublikis prezidentis arCevnebs;

11) Tanxmobas aZlevs samxreT oseTis respublikis prezidents samxreT oseTis respub­li­kis mTavrobis Tavmjdomaris daniSvnaze;

12) samxreT oseTis respublikis prezidentis wardginebiT Tanamdebobaze niSnavs da Ta­nam­­debobidan aTavisuflebs samxreT oseTis respublikis generalur prokurors, samxreT ose­Tis respublikis erovnuli bankis Tavmjdomares;

13) samxreT oseTis respublikis prezidentis wardginebiT Tanamdebobaze niSnavs da Ta­nam­de­bobidan aTavisuflebs samxreT oseTis respublikis uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomares da mis moadgileebs, samxreT oseTis respublikis uzenaesi sasamarTlos mosamarTleebs, sam­xreT oseTis respublikis qalaqis, raionisa da saarbitraJo sasamarTloebis Tavmjdomareebsa da mosamarTleebs;

14) samxreT oseTis respublikis prezidentis winaSe svams samxreT oseTis respublikis mTav­robisadmi ndobis sakiTxs;

15) ganixilavs da amtkicebs ekonomikuri, socialuri da kulturuli ganviTarebis saxel­mwi­fo gegmebs, ibarebs maTi Sesrulebis Sesaxeb angariSebs;

16) ganixilavs samxreT oseTis respublikis prezidentis brZanebulebebs saomari Tu sa­gan­gebo mdgomareobis SemoRebis Sesaxeb da iRebs Sesabamis gadawyvetilebebs;

17) axorcielebs samxreT oseTis respublikis saerTaSoriso xelSekrulebebis rati­fi­ka­ciasa da denonsacias;

18) iZleva Tanxmobas samxreT oseTis respublikis teritoriaze sxva saxelmwifoTa sam­xed­ro formirebebis dislokaciaze;

19) awesebs saxelmwifo jildoebs, sapatio, specialur da samxedro wodebebs, diplo­ma­ti­ur rangebsa da saklaso Cinebs;

20) acxadebs amnistias;

21) auqmebs adgilobrivi warmomadgenlobiTi organoebis normatiuli xasiaTis gadawyve­ti­lebebs samxreT oseTis respublikis kanonebTan Seusabamobis SemTxvevaSi;

22) Tanamdebobidan gadaayenebs samxreT oseTis respublikis prezidents samxreT oseTis res­publikis konstituciiT dadgenil SemTxvevebSi da wesiT;

23) niSnavs samxreT oseTis respublikis sakonstitucio sasamarTlos or mosamarTles;

24) Tanxmobas aZlevs samxreT oseTis respublikis prezidents samxreT oseTis respub­likis sakonstitucio sasamarTlos mesame mosamarTlis daniSvnaze;

25) axorcielebs samxreT oseTis respublikis konstituciiTa da kanonebiT gaTvaliswi­ne­bul sxva uflebamosilebebs.

    muxli 70.

1. konstituciuri kanonebi, maTSi Sesatani cvlilebebi da damatebebi miRebulad iTvleba, Tu maT xelmosawerad da gamosaqveyneblad mxars dauWers samxreT oseTis respublikis par­la­mentis arCeul deputatTa saerTo raodenobis aranakleb ori mesamedisa.

2. kanonebi, dadgenilebebi da sxva normatiuli samarTlebrivi aqtebi samxreT oseTis par­la­mentis mier miiReba samxreT oseTis respublikis parlamentis arCeul deputatTa saerTo ra­odenobis ubralo umravlesobiT.

muxli 71.

1. samxreT oseTis respublikis parlamentis mier miRebuli kanoni xuTi dRis vadaSi egzav­neba samxreT oseTis respublikis prezidents xelmosawerad da gamosaqveyneblad.

2. samxreT oseTis respublikis prezidenti aTi dRis vadaSi xels awers da aqveynebs kanons.

3. kanonis Semosvlidan aTi dRis vadaSi samxreT oseTis respublikis prezidentis mier mi­si uaryofis SemTxvevaSi samxreT oseTis respublikis parlamenti xelaxla ganixilavs kanons dadgenili wesiT.

4. Tu xelaxali ganxilvisas kanoni samxreT oseTis respublikis parlamentis arCeul de­pu­tatTa saerTo raodenobis aranakleb ori mesamedis  mier mowonebul iqna adre miRebuli re­daq­ciiT, is eqvemdebareba samxreT oseTis respublikis prezidentis mier xelmowerasa da ga­moqveynebas xuTi dRis vadaSi.

muxli 72.

1. samxreT oseTis respublikis parlamenti uflebamosilia dasvas samxreT oseTis res­pub­likis prezidentis Tanamdebobidan gadayenebis sakiTxi mis mier saxelmwifo Ralatis an sxva ganzraxi danaSaulis Cadenis SemTxvevaSi, rac dadasturebuli unda iyos samxreT oseTis res­publikis uzenaesi sasamarTlos daskvniT samxreT oseTis respublikis prezidentis qmede­beb­Si danaSaulis niSnebis arsebobis Sesaxeb da samxreT oseTis respublikis sakonstitucio sa­samarTlos daskvniT braldebis wayenebis dadgenili wesis dacvis Taobaze. 

2. samxreT oseTis respublikis prezidentis Tanamdebobidan gadayenebis sakiTxis daye­ne­ba SeuZlia samxreT oseTis respublikis parlamentis arCeul deputatTa saerTo raodenobis aranakleb erT mesameds.

3. safuZvelis arsebobis SemTxvevaSi samxreT oseTis respublikis parlaments SeuZlia Ta­nam­debobidan gadaayenos samxreT oseTis respublikis prezidenti samxreT oseTis respub­li­kis parlamentis arCeul wevrTa saerTo raodenobis aranakleb sami meoTxediT.

4. samxreT oseTis respublikis parlamentis gadawyvetileba samxreT oseTis respublikis prezidentis Tanamdebobidan gadayenebis Sesaxeb miRebuli unda iqnes prezidentisaTvis bral­de­bis wayenebidan ara ugvianes erTi Tvisa. Tu am vadaSi gadawyvetileba ar iqna miRebuli, bral­deba uaryofilad iTvleba.

       muxli 73.

1. samxreT oseTis respublikis mTavroba aris samxreT oseTis respublikis aRmasrule­beli xelisuflebis erTiani sistemis umaRlesi kolegialuri saxelmwifo organo.

2. samxreT oseTis respublikis mTavrobis SemadgenlobaSi Sedian: samxreT oseTis res­pub­likis mTavrobis Tavmjdomare, mTavrobis Tavmjdomaris moadgileebi, ministrebi, saxel­mwifo komitetebisa da saxelmwifo uSiSroebis komitetis Tavmjdomareebi, agreTve preziden­tisa da mTavrobis administraciis meTauri.

(. . .)

muxli 76.

1. samxreT oseTis respublikis mTavrobas SeuZlia gadadges, mis gadadgomas Rebulobs an uaryofs samxreT oseTis respublikis prezidenti.

2. samxreT oseTis respublikis parlaments SeuZlia daayenos samxreT oseTis respublikis mTavrobisadmi undoblobis sakiTxi. mTavrobisadmi ndobis votumis Sesaxeb dadgenileba mii­Reba samxreT oseTis parlamentis arCeul deputatTa saerTo raodenobis ubralo umravle­sobiT. samxreT oseTis respublikis parlamentis mier samxreT oseTis respublikis mTavrobi­sad­mi undoblobis gamocxadebis SemTxvevaSi samxreT oseTis respublikis prezidents ufleba aqvs ganacxados samxreT oseTis respublikis mTavrobis gadadgomis Sesaxeb an ar daeTanxmos samxreT oseTis respublikis parlamentis gadawyvetilebas. Tu samxreT oseTis respublikis parlamenti ori Tvis ganmavlobaSi xelmeored gamoucxadebs undoblobas samxreT oseTis respublikis mTavrobas, samxreT oseTis respublikis prezidenti ganacxadebs samxreT oseTis respublikis mTavrobis gadadgomis Sesaxeb.

3. samxreT oseTis prezidentis mier samxreT oseTis respublikis mTavrobis gadadgomis mi­Rebis SemTxvevaSi samxreT oseTis respublikis mTavroba samxreT oseTis respublikis pre­zidentis davalebiT agrZelebs Tavisi funqciebis ganxorcielebas samxreT oseTis res­pub­li­kis axali mTavrobis Seqmnamde.

( . . .)

(ga­ze­Ti ĞЮжная Осетияğ, № 33, 2001 wlis 21 ap­ri­li. sa­ku­Ta­ri Tar­g­ma­ni)