saqarTvelos respublikis uzenaesi sabWos Tavmjdomares z. k. gamsaxurdias

pativcemulo zviad konstantines Zev!

mTlianad da savsebiT viziareb afxazi xalxisadmi Tqveni mimarTvis im nawils, sadac laparakia afxazi da qarTveli xalxebis mravalsaukunovani keTilmezobluri urTierTobebis, maTi TviTmyofi kulturebis mWidro kavSiris, erovnuli tradiciebis siaxlovis Sesaxeb. absoluturad mjera Cveni xalxebi SemdgomSic xelixelCakidebulni gadawyveten maTi erovnuli ganviTarebis rTul problemebs. me, rogorc afxazeTis uzenaesi sabWos Tavmjdomare, yvelafers, rac Cemzea damokidebuli, vakeTeb da gavakeTeb momavalSic imisaTvis, raTa afxazeTsa da saqarTveloSi mefobdes mSvidoba da Tanxmoba, rac damyarebuli iqneba Tanasworuflebian respublikaTa mier saxelSekrulebo urTierTobebze. mSvidoba da Tanxmoba SeiZleba miRweul iqnes TiToeuli xalxis interesebis gaTvaliswinebiT. isini dRes sWirdeba ara marto afxazebsa da qarTvelebs, aramed rusebs, somxebs, berZnebs da avtonomiur respublikaSi mcxovreb sxva erovnebaTa warmomadgenlebs. Cven maT vuyurebT rogorc afxazeTis sruluflebian moqalaqeebs da vibrZviT yvelas erovnuli kulturis Tavisufali ganviTarebisaTvis.

amasTanave, Cven ar viqnebodiT realistebi, rom ar gaviTvaliswinoT is situaciebi, romlebic Cvens respublikebSia Seqmnili.

saqarTvelos parlamentma oficialurad ganacxada, rom mis mizans warmoadgens damoukidebeli da Tavisufali saxelmwifos Seqmna ssr kavSirs gareT. amave dros, uzenaes sabWos ar dauyenebia sabWoTa federaciidan dauyovnebliv gamosvlis sakiTxi, gamoacxada `gardamavali periodi~. aqedan gamomdinareobs, rom saqarTvelo da afxazeTi kvlavindeburad imyofebian ssr kavSiris SemadgenlobaSi. magram amis miuxedavad, Tqvens mimarTvaSi amtkicebT, rom ssr kavSiris kanonebi saqarTvelos teritoriaze ar moqmedeben. Cven ki afxazeTi migvaCnia ssr kavSiris Semadgenel nawilad, sadac vrceldeba misi iurisdiqcia.

cnobilia, rom ssr kavSiris uzenaesma sabWom miiRo mTeli rigi fuZemdebluri kanonebi, romlebic mniSvnelovnad afarToeben avtonomiuri respublikebis uflebamosilebebs. ufro metic, amas winaT gamoqveynebuli samokavSireo xelSekrulebis proeqtis Tanaxmad yvela respublikas _ mokavSiresac da avtonomiursac Tanabari uflebebi eniWeba axal federaciaSi. amasTan, saqarTvelos respublikis parlamentma miiRo sakanonmdeblo aqtebi, romlebic xelyofen afxazeTis dRevandel konstituciur uflebebsac ki. amrigad, Tqveni dapirebani afxazi xalxis erovnuli da kulturuli uflebebis pativiscemis Taobaze, Cveni saxelmwifoebriobis Taobaze kvlav ubralo sityvebad rCeba.

saqarTvelos respublikis bolodroindeli kanonebis arsi xasiaTdeba imis aSkara miswrafebiT, rom faqtobrivad gauTanabrdes afxazeTi, romelic dRes saxelmwifoa, Cveulebriv administraciul-teritoriul erTeuls. amis erT-erT TvalsaCino magaliTad gamodgeba kanoni `adgilobrivi mmarTvelobis Sesaxeb gardamaval periodSi~. afxazeTis assr konstuticiis Tanaxmad politikuri sistemis Secvla Sedis mxolod da mxolod avtonomiuri respublikis kompetenciaSi misi saxelmwifo xelisuflebis umaRlesi organos saxiT. xolo am kanonis moqmedebis gavrceleba da mis realizacia galis raionis prefeqtis daniSvnis saxiT warmoadgens sabWoTa xelisuflebis organoebis likvidaciis dasawyiss, romlebic Cveni konstituciis Tanaxmad, Seadgens politikuri sistemis safuZvels. afxazeTSi saxelmwifoebrivi xelisuflebis organoTa struqturis Sesaxeb sakiTxi SeiZleba gadawyvitos mxolod xalxma da aravin sxvam.

da albaT, Tu Cven vacxadebT, rom viswrafviT demokratiuli samarTlebrivi sazogadoebis agebas, saWiro iyo jer gadagvewyvita afxazeTis konstituciaSi Sesabamisi cvlilebebis Setanis sakiTxi, xolo Semdeg SemogveRo mis qalaqebsa da raionebSi TviTmmarTvelobis axali forma.

afxazeTSi konstituciuri Zalaufleba xorcieldeboda da kvlavac ganxorcieldeba saxalxo deputatTa sabWoebis meSveobiT da aravis, afxazeTis assr uzenaesi sabWos saxiT saxelmwifo xelisuflebis organos garda, ara aqvs ufleba wyvetdes mmarTvelobis sakiTxebs. dRevandel SemTxvevaSic, afxazeTis konstituciisadmi odnavi elementaruli pativiscemis poziciebidanac ki prefeqtebis daniSvnas mis teritoriaze win unda wamZRvareboda avtonomiuri respublikis kanonis miReba, romelic daadgenda adgilobrivi mmarTvelobis axal formas.

saWiroa aseve aRiniSnos, rom saqarTvelos respublikis uzenaesi sabWos prezidiumma daarRvia sakuTari kanonis moTxovna im nawilSi, romelic exeba prefeqtis Tanamdebobaze yoveli kandidaturis aucilebel SeTanxmebas afxazeTis assr ministrTa sabWosTan da maTs wardgenas avtonomiuri respublikis uzenaesi sabWos Tavmjdomaris mier. egreTwodebuli `ganmarteba~, romlis Sesaxebac Tqven laparakobT mimarTvaSi, araviTar SemTxvevaSi ar gamomdinareobs gardamaval periodSi `adgilobrivi mmarTvelobis Sesaxeb~ TviT kanonidan, aramed arsebiTad warmoadgens kanonis Secvlas da imis cdas, rom `ukana ricxviT~ gaamarTloT Tqveni ukanono moqmedeba SemdgomSi. albaT, unda movelodeT kidev erTi `ganmartebis~ gamoCenas, romelic saerTod gamoricxavs imis aucileblobas, rom prefeqtebis daniSvnis sakiTxi ramenairad SeTanxmebuli iqnes afxazeTis saxelmwifo xelisuflebisa da marTvis organoebTan.

galis raionis prefeqtis daniSvnas sxvanairad ver SevafasebT, TuU ara da saqarTvelos respublikis saxelmwifo xelisuflebis umaRlesi organos mier elementaruli samarTlebrivi eTikis daucvelobas, avtonomiuri respublikis erT-erTi regionis gamoyvana afxazeTis assr umaRlesi sabWos iurisdiqciidan _ es aris pirveli nabiji jer konstituciuri struqturebis likvidaciis, xolo Semdeg afxazeTis saxelmwifoebriobis likvidaciis gzaze. da ar aris saWiro iyo didi politikosi, rom mixvde _ saidan momdinareobs afxazeTSi sabWoTa wyobilebis realuri saSiSroeba da vin aiRo dRes Tavis Tavze `xsnis komitetebis~ roli. ai ratomaa, rom esoden Seusabamod da dausabuTeblad gamoiyureba Tqveni braldebebi blokis `soiuz~ misamarTiT, romlis nebayoflobiT sawyisebze aerTianebs afxazebs, somxebs, rusebs, berZnebs da bevr sxvaT, romlebic iswrafvian SeinarCunon Cveni saxelmwifo, gardaqmnan igi faqtobrivi unitarulidan saxelmwifoTa federaciad. mxolod dro gviCvenebs maTi Tu Tqveni politikuri mrwamsis samarTlianobas da sabWoTa politikuri sistemis sicocxlisunarianobas. demokratiuli samarTlebrivi saxelmwifos ageba mravalpartiul safuZvlebze, rasac Tqven ase RaRadebT, iTvaliswinebs rogorc minimumi _ sxvadasxva partiebis Tanabar uflebebsa da moRvaweobis pirobebs. TiToeuli adamianisa da moqalaqis xma, misi politikuri Tvalsazrisi gaTvaliswinebul unda iyos da pativs vcemdeT. xolo komunistebi, sxva partiebTan erTad, warmoadgenen politikuri sistemis nawils ara marto CvenTan, aramed msoflios mraval qveyanaSi. xom ar migaCniaT, agentebisa da xalxis mtrebis niadag Zieba xom ar gvaxseneben yvela sxvanairad moazrovne devnis samwuxarod cnobil dros, romelic, rogorc wesi bolovdeba aSkara diqtaturis damyarebiT? afxazeTSi Cven ar veZebT mtrebs. dapatimrebebi da politikuri anaTema ar SeiZleba emsaxurebodes oponentebTan dialogis safuZvels, xalxis ayvavebis gzebis Zebnas.

politikuri gadawyvetilebebisa da aqciebis uxeSi diqtaturis pirobebSic ki, romlebic aRviveben afxazeTSi erovnebaTaSoris SuRls, Cven vRebulobT da momavalSic miviRebT yvela saWiro zomas imisaTvis, rom davicvaT misi mravalerovnuli mosaxleobis interesebi.

Cven ukve gvakvirvebs Tqveni mimarTvis `Wkuis-maswavlebeli~ toni, magram dRes mgoni SeuZlebelia daaSino xalxi nebismieri muqara gancxadebebiT. afxazeTis moqalaqeTa monawileoba sabWoTa kavSiris momavlis Sesaxeb sakiTxis gadawyvetaSi _ misi sruli uflebaa, rac garantirebulia konstituciiT, adamianis uflebaTa sayovelTao deklaraciiT da saerTaSoriso paqtiT moqalaqeobrivi da politikuri uflebebis Sesaxeb. Zneli rodia SevniSnoT referendumis Tqveneul Sefasebasa da misi boikotis agresiul kampanias Soris kavSiri. adamianebs emuqrebian fizikuri angariSsworebiT, samuSaodan daTxovniT, saxlebis dawviT _ ai aman da ara afxazeTis mosaxleobis monawileobam referendumSi SeiZleba kvlav gaaRvivos Zlivs Camqrali erovnebaTaSorisi konfliqti. imis cda, rom msgavsi meTodebiT zemoqmedeba movaxdinoT adamianebze, is, rom ar gvinda yurad viRoT sxvisi azri, gvaZlevs imis safuZvels veWvobdeT, rom damoukidebel saqarTveloSi miRweuli iqneba afxazeTis namdvili damoukidebloba. ara TviTmmarTvelobisaken, rogorc Tqven varaudobT, saqarTvelos administraciul-teritoriuli erTeulisaken miiswrafvis Cveni xalxi. is miiswrafvis suverenul saxelmwifoTa kavSiris SenarCunebisaken, romelSic afxazeTi iqneba erT-erTi Tanabaruflebiani suverenuli respublika.

moxda ise, rom Cven, TqvenTan erTad, gavxdiT respublikaTa xelmZRvanelebi. Cveni urTierTdamokidebulebebi didad gansazRvraven Cveni xalxebis beds. da, me vfiqrob, Cveni urTierTobani unda avagoT sityvisa da saqmis Semwynarebluri da awonil-dawonili suliskveTebiT.

afxazeTis assr uzenaesi sabWos Tavmjdomare v. arZinba.

(gazeTi "afxazeTis xma", # 47, 1991 wlis 19 marti)