saqarTvelos respublikis prezidentis mimarTva CrdiloeT oseTis avtonomiuri respublikis uzenaesi sabWos Tavmjdomares a. x. galazovs

batono Tavmjdomarev!

rogorc cnobilia, qarTuli sazogadoebrioba didad Sewuxebulia istoriuli Sida qarTlis gaWianurebuli konfliqtiT. aris msxverpli, arian ltolvilni rogorc qarTvel, ise os mosaxleobas Soris. miuxedavad imisa, rom am bolo xans konfliqtis mSvidobiani mogvarebis gzebi daisaxa, garkveuli Zalebi mainc cdiloben CaSalon yovelgvari molaparakeba, romelsac qarTveli eri yovelTvis mxars uWerda da axlac amas eswrafvis, Cven, rogorc istoriulad Camoyalibebulma mezobelma qveynebma, unda SevZloT urTierTobis mogvareba da garkveuli drois Semdeg keTilmezoblobis aRdgena. amas dResve unda CavuyaroT safuZveli, bolSevikuri jarebis agresiis Semdeg, rasac Tan mohyva saqarTvelos demokratiuli respublikis mTeli teritoriis okupacia, Seiqmna `samxreT oseTis avtonomiuri olqi~, 1992 wlis 20 aprils saxalo komisarTa sabWos # 2 specialuri dekretiT dazustda olqis politikuri statusi da teritoria, mis dedaqalaqad gamocxadda qalaqi cxinvali, romelic maSin jer kidev qarTvelebiT iyo dasaxlebuli. Semdeg sxvadasxva dros pirdapiri waqezebiT da samxedro Zalis daxmarebiT cdilobdnen olqis politikuri statusi SeecvalaT saqarTvelos teritoriuli mTlianobis darRvevis xarjze. aseTi miswrafebis bolo gamovlineba iyo samxreT oseTis suverenitetis deklaracia, romelic 1990 wlis 20 seqtembers miiRo `samxreT oseTis avtonomiuri olqis~ saxalxo deputatTa saolqo sabWom. imave dRes gadawyda avtonomiuri olqi `samxreT oseTis sabWoTa demokratiul respublikad~ gadaeqciaT. 1990 wlis 21 seqtembers uzenaesi sabWos prezidiumma Tavisi dadgenilebiT baTilad cno aRniSnuli aqtebi. miuxedavad amisa, 16 oqtombers `respublikis aRmasrulebeli komiteti~ Seiqmna da arCevnebi dainiSna. saqarTvelos respublikis uzenaesma sabWom 22 noembers es dadgenileba baTilad cno  da osTa mxare gaafrTxila, rom pasuxismgebloba daekisreboda aseTi aqciebisaTvis.  magram 1990 wlis 9 dekembers yofili `samxreT oseTis avtonomiuri olqis~ teritoriaze mainc gaimarTa antikonstituciuri, ukanono arCevnebi mimarTuli saxelmwifos mTlianobis winaaRmdeg. ramdenadac saqarTvelos saxelmwifo xelisufleba arasodes Seurigdeba misi teritoriuli mTlianobis xelyofas, 1990 wlis 11 dekembers saqarTvelos respublikis uzenaesma sabWom miiRo dadgenileba 1samxreT oseTis avtonomiuri olqis gauq,ebis Sesaxeb~, romelmac aRadgina istoriuli samarTlianoba da Rirseuli pasuxi gasca imaT, vinc saqarTvelos teritoriuli mTlianobis darRvevas cdilobs. osTa mxaris SemdgomSi moqmedebam provokaciulad gaamwvava konfliqti, romelic dRes gvaqvs. saqarTvelo-oseTis Semdgom urTierTobas safuZvlad unda daedos saqarTvelos respublikis, rogorc suverenuli saxelmwifos teritoriuli mTlianobis cnoba, romlis mTel teritoriaze vrceldeba saqarTvelos uzenaesi sabWos da respublikis prezidentis kanonebisa da sxva normatiuli aqtebis moqmedeba. dRes ki didad gasakviria is, rom osTa istoriul samSoblos `CrdiloeT oseTis avtonomiur respublikas~ uwodeben. neba miboZeT SegaxsenoT, rom 1918 wlis martSi piatigorskSi, Tergispira xalxTa II yrilobaze, gamocxadda Tergis sabWoTa respublika ruseTis sfsr SemadgenlobaSi. 1919 ianvar-TebervalSi oseTi xelT igdo denikinma, magram 1920 wlis martis miwuruls kvlav sabWoTa xelisufleba damyarda. 1921 wels mTielTa assr SemadgenlobaSi Seiqmna vladikavkazis (oseTis) okrugi. 1924 wlis 7 ivliss es okrugi olqad, 1931 wlis dekemberSi ki avtonomiur sabWoTa socialistur respublikad gadakeTda. marTalia, am droisaTvis sabWoTa ruseTisagan okupirebul saqarTvelos teritoriaze ukve arsebobda egreT wodebuli samxreT oseTis avtonomiuri olqi, magram istoriuli da politikuri samarTlianobis aRdgenis Semdeg, roca saqarTvelos kanonierma xelisuflebam gaauqma ucxo saxelmwifos agresiis erT-erTi  Sedegi, istoriuli oseTis `CrdiloeT oseTad~ monaTvla sxva ara aris ra, Tu ara iuridiuli nonsensi. yovelive zemoxsenebuli erT-erTi udidesi dabrkoleba iqneba Cvens Semdgom urTierTobaSi da gTxovT, momavalSi gaiTvaliswinoT es Tqvens sakanonmdeblo saqmianobaSi.

batono Tavmjdomarev! Tu Cven savsebiT gvesmis stiqiuri ubedurebis Sedegad dazaralebul TanamoZmeTa daxmareba, romelsac Tqven uwevT, qarTveli xalxis gakvirvebas da udides aRSfoTebas iwvevs, roca Tqven xels uwyobT TviTmarqvia `saolqo komitetebs~, rac vimeoreb, abrkolebs viTarebis Semdgom normalizacias. suverenuli saxelmwifo Tavis saSinao saqmeebSi Carevas ver Seurigdeba. amitom moviTxivT Tqvengan, aRadginoT Tqveni qveynis istoriuli saxelwodeba _ `oseTi~, nacvlad `CrdiloeT oseTisa!~, agreTve aRar cnoT ukanono `samxreT oseTis avtonomiuri olqi~ da misi `saolqo komiteti~.    

gTxovT, Tqveni Semdgomi moqmedebisas gaiTvaliswinoT Cveni winadadebani. darwmunebuli varT, rom Tu erTmaneTs SevuTanxmebT gonivrul moqmedebas, erToblivi ZalisxmeviT davZlevT dapirispirebas da konfliqts. Tu dakmayofilda yovelive zemoTqmuli, Cven SevZlebT iseTi keTilmezobluri urTierTobis aRdgenas, rogoris Rirsnic arian Cveni xalxebi da Cveni saxelovani winaprebi.

saqarTvelos respublikis prezidenti  z. gamsaxurdia.

Tbilisi, 1991 wlis 26 ivlisi.

(saqarTvelos respublikis uzenaesi sabWos uwyebebi, # 7, 1991, gv. 98-99)