saqarTvelos
respublikis prezidentis mimarTva CrdiloeT oseTis avtonomiuri respublikis
uzenaesi sabWos Tavmjdomares a. x. galazovs
batono Tavmjdomarev!
rogorc cnobilia, qarTuli sazogadoebrioba didad Sewuxebulia
istoriuli Sida qarTlis gaWianurebuli konfliqtiT. aris
msxverpli, arian ltolvilni rogorc qarTvel, ise os mosaxleobas Soris. miuxedavad
imisa, rom am bolo xans konfliqtis mSvidobiani mogvarebis gzebi daisaxa,
garkveuli Zalebi mainc cdiloben CaSalon yovelgvari molaparakeba, romelsac
qarTveli eri yovelTvis mxars uWerda da axlac amas eswrafvis, Cven, rogorc
istoriulad Camoyalibebulma mezobelma qveynebma, unda SevZloT urTierTobis
mogvareba da garkveuli drois Semdeg keTilmezoblobis aRdgena. amas dResve unda
CavuyaroT safuZveli, bolSevikuri jarebis agresiis Semdeg, rasac Tan mohyva
saqarTvelos demokratiuli respublikis mTeli teritoriis okupacia, Seiqmna
`samxreT oseTis avtonomiuri olqi~, 1992 wlis 20 aprils saxalo komisarTa sabWos
# 2 specialuri dekretiT dazustda olqis politikuri statusi da teritoria, mis
dedaqalaqad gamocxadda qalaqi cxinvali, romelic maSin jer kidev qarTvelebiT iyo
dasaxlebuli. Semdeg sxvadasxva dros pirdapiri waqezebiT da
samxedro Zalis daxmarebiT cdilobdnen olqis politikuri statusi SeecvalaT
saqarTvelos teritoriuli mTlianobis darRvevis xarjze. aseTi
miswrafebis bolo gamovlineba iyo samxreT oseTis suverenitetis deklaracia,
romelic 1990 wlis 20 seqtembers miiRo `samxreT oseTis avtonomiuri olqis~
saxalxo deputatTa saolqo sabWom. imave dRes gadawyda
avtonomiuri olqi `samxreT oseTis sabWoTa demokratiul respublikad~ gadaeqciaT. 1990 wlis 21 seqtembers uzenaesi sabWos prezidiumma Tavisi
dadgenilebiT baTilad cno aRniSnuli aqtebi. miuxedavad
amisa, 16 oqtombers `respublikis aRmasrulebeli komiteti~ Seiqmna da arCevnebi
dainiSna. saqarTvelos respublikis uzenaesma sabWom 22
noembers es dadgenileba baTilad cno da
osTa mxare gaafrTxila, rom pasuxismgebloba daekisreboda aseTi
aqciebisaTvis. magram
1990 wlis 9 dekembers yofili `samxreT oseTis avtonomiuri olqis~ teritoriaze
mainc gaimarTa antikonstituciuri, ukanono arCevnebi mimarTuli saxelmwifos
mTlianobis winaaRmdeg. ramdenadac saqarTvelos saxelmwifo xelisufleba arasodes
Seurigdeba misi teritoriuli mTlianobis xelyofas, 1990 wlis 11 dekembers
saqarTvelos respublikis uzenaesma sabWom miiRo dadgenileba 1samxreT oseTis
avtonomiuri olqis gauq,ebis Sesaxeb~, romelmac aRadgina istoriuli samarTlianoba
da Rirseuli pasuxi gasca imaT, vinc saqarTvelos teritoriuli mTlianobis
darRvevas cdilobs. osTa mxaris SemdgomSi moqmedebam
provokaciulad gaamwvava konfliqti, romelic dRes gvaqvs. saqarTvelo-oseTis
Semdgom urTierTobas safuZvlad unda daedos saqarTvelos respublikis, rogorc
suverenuli saxelmwifos teritoriuli mTlianobis cnoba, romlis mTel teritoriaze
vrceldeba saqarTvelos uzenaesi sabWos da respublikis prezidentis kanonebisa da
sxva normatiuli aqtebis moqmedeba. dRes ki didad
gasakviria is, rom osTa istoriul samSoblos `CrdiloeT oseTis avtonomiur
respublikas~ uwodeben. neba miboZeT SegaxsenoT, rom 1918 wlis martSi piatigorskSi,
Tergispira xalxTa II yrilobaze, gamocxadda Tergis sabWoTa respublika ruseTis
sfsr SemadgenlobaSi. 1919 ianvar-TebervalSi oseTi xelT igdo denikinma, magram
1920 wlis martis miwuruls kvlav sabWoTa xelisufleba
damyarda. 1921
batono Tavmjdomarev! Tu Cven savsebiT gvesmis stiqiuri
ubedurebis Sedegad dazaralebul TanamoZmeTa daxmareba, romelsac Tqven uwevT,
qarTveli xalxis gakvirvebas da udides aRSfoTebas iwvevs, roca
Tqven xels uwyobT TviTmarqvia `saolqo komitetebs~, rac vimeoreb, abrkolebs
viTarebis Semdgom normalizacias. suverenuli saxelmwifo
Tavis saSinao saqmeebSi Carevas ver Seurigdeba. amitom
moviTxivT Tqvengan, aRadginoT Tqveni qveynis istoriuli saxelwodeba _ `oseTi~,
nacvlad `CrdiloeT oseTisa!~, agreTve aRar cnoT ukanono `samxreT oseTis
avtonomiuri olqi~ da misi `saolqo komiteti~.
gTxovT, Tqveni Semdgomi moqmedebisas gaiTvaliswinoT Cveni
winadadebani. darwmunebuli varT, rom Tu erTmaneTs
SevuTanxmebT gonivrul moqmedebas, erToblivi ZalisxmeviT davZlevT dapirispirebas
da konfliqts. Tu dakmayofilda yovelive zemoTqmuli, Cven SevZlebT iseTi
keTilmezobluri urTierTobis aRdgenas, rogoris Rirsnic arian
Cveni xalxebi da Cveni saxelovani winaprebi.
saqarTvelos respublikis prezidenti z. gamsaxurdia.
(saqarTvelos
respublikis uzenaesi sabWos uwyebebi, # 7, 1991, gv. 98-99)