saqarTvelos konstitucia

miRebulia saqarTvelos damfuZnebeli krebis mier 1921 wlis 21 Tebervals

(...)

Tavi 1. zogadi debulebani

muxli 1.

saqarTvelo aris Tavisufali, damoukidebeli da ganuyofeli saxelmwifo.

mudmivi da ucvleli forma politikuri wyobilebisa aris demokratiuli respublika.

muxli 3.

saqarTvelos saxelmwifoebrivi ena aris qarTuli ena.

muxli 6.

saxelmwifo teritoriis gacema, danawileba da gayidva SeuZlebelia.

saxelmwifo teritoriis gafarToeba an sadavo sazRvrebis Sesworeba SeiZleba mxolod kanonmdeblobiTis wesiT.

Tavi 2. moqalaqeoba

muxli 13.

saqarTvelos moqalaqes ar SeuZlia iyos imave dros sxva saxelmwifos moqalaqed.

Tavi 3. moqalaqis uflebani

muxli16.

moqalaqeni kanonis winaSe yvelani Tanasworni arian.

muxli 19.

sikvdiliT dasja gauqmebulia.

Tavi 4. parlamenti

muxli 46.

saqarTvelos respublikis warmomadgenlobiTi organo aris “saqarTvelos parlamenti”, romelic Sesdgeba sayovelTao, Tanaswori, pirdapiri, faruli da proporciuli wesisamebr arCeuli deputatebisagan. arCevnebSi monawileobis ufleba aqvs sqesis ganurCevlad yovel sruluflebian moqalaqes, romelsac oci weli Sesrulebia.

parlamenti airCeva sami wlis vadiT.

muxli 52.

xelmwifeba ekuTvnis mTels ers, parlamenti am konstituciis farglebSi axorcielebs eris xelmwifebas.

Tavi 5. aRmarulebeli xelisufleba

muxli 66.

umaRlesi mmarTvelobis aRmasrulebeli xelisufleba ekuTvnis respublikis mTavrobas.

muxli 67.

mTavrobas hyavs Tavmjdomare, romelsac irCevs parlamenti erTi wlis vadiT. erTi da igive piri SeiZleba arCeul iqnes zedi zed mxolod orjer.

muxli 70.

mTavrobis Tavmjdomares eniWeba respublikis umaRlesi warmomadgenloba; igi niSnavs elCebs sxva saxelmwifoebSi da ucxoeTis elCebi warigzavnebian masTan.

Tavi 6. sasamarTlo

muxli 76.

saqarTvelos respublikis mTel teritoriaze arsebobs erTi umaRlesi sasamarTlo senati, romelsac irCevs parlamenti. senati movalea:

a) Tvalyuri adevnos kanonis dacvasa da

b) ganagos sasamarTlo nawili, rogorc sakasacio sasamarTlom.

muxli 77.

samoqalaqo, sisxlis da administraciuli samarTlis saqmeTa sawarmoeblad arsebobs mudmivi sasamarTloebi.

(...)

muxli 78.

sasamarTlo damoukidebelia da mxolod kanons emorCileba.

marTlmsajuleba swarmoebs saqarTvelos demokratiuli respublikis saxeliT

Tavi 7. saxelmwifo finansebi

muxli 84.

arcerTi saxelmwifo gadasaxadi ar SeiZleba dawesebul an akrefil iqnes, Tu winaswar parlamentis mier ar iqna dadasturebuli.

SeniSvna: adgilobrivi TviTmmarTvelobis gadasaxadTa dawesebis uflebas calke kanoni gansazRvravs.

muxli 87.

parlamentis nebadaurTvelad ar SeiZleba aRebul iqnes saxelmwifo sesxi da an raime finansuri valdebuleba.

muxli 88.

saxelmwifos yoveli Semosaval-gasavali biujetSi unda iqnes aRniSnuli. biujeti yovelwliv unda waredginos parlaments dasamtkiceblad.

Tavi 9. saxelmwifo Tavdacva

muxli 94.

yoveli moqalaqe respublikisa valdebulia piradad moixados samxedro begara kanonis Tanaxmad.

Tavi 10. adgilobrivi TviTmmarTveloba

muxli 98.

adgilobrivi TviTmmarTveloba aris imave dros organo adgilobrivi mmarTvelobisa da ganagebs adgilobriv gamgeobis kulturul ganmanaTlebel da sameurneo saqmeebs Tavis teritoriis farglebSi.

muxli 101.

adgilobrivi TviTmmarTveloba irCeva sayovelTao, pirdapiri, Tanaswori, faruli da proporciuli saarCevno wesiT.

muxli 102.

adgilobrivi TviTmmarTvelobis dadgenileba da gankarguleba SeiZleba gauqmebul iqnes mxolod sasamarTlos wesiT.

Tavi 11. avtonomiuri mmarTveloba

muxli 107.

saqarTvelos respublikis ganuyofel nawilebs _ afxazeTs/soxumis olqi/, samuslimano saqarTvelos (baTomis mxare) da zaqaTalas/zaqaTalis olqi, eniWebaT adgilobriv saqmeebSi avtonomiuri mmarTveloba.

muxli 108.

wina muxlSi moxsenebul avtonomiur mmrTvelobaTa debulebani SemuSavebuli iqneba calke kanoniT.

muxli 114.

sakuTrebis iZulebiTi CamorTmeva an kerZo iniciativis SezRudva SeiZleba mxolod saxelmwifoebrivi da kulturuli saWiroebisaTvis calke kanonSi gansazRvruli wesiT. CamorTmeul qonebaSi miecema saTanado safasuri Tu kanonSi sxvagvarad ar aris gansazRvruli.

Tavi 14. erovnul umciresobaTa uflebani

muxli 129.

ar SeiZleba SeizRudos saqarTvelos respublikis romelime erovnuli umciresobis Tavisufali social-ekonomikuri da kulturuli ganviTareba, gansakuTrebiT misi deda-eniT swavla-aRzrda da erovnuli-kulturul saqmeTa Sinauri marTva-gamgeoba.

yvelas aqvs ufleba sweros, hbeWdos da ilaparakos deda enaze.

muxli 130.

erovnuli umciresobisagan Semdgar adgilobriv TviTmmarTvelobis erTeulebs (Temi, eroba, qalaqi) ufleba aqvT SeuerTdnen da daarson erovnuli kavSiri Tavis kulturul-ganmanaTlebeli saqmeebis ukeT mosawyobad da gasaZRolad konstituciisa da kanonis fargalSi.

erovnul umciresobas, romelsac aseTi TviTmmarTvelobis organoebi ar moepoveba, SeuZlia amis gareSec Seadginos erovnuli kavSiri am muxlSi aRniSnuli uflebiTa da kompetenciiT.

erovnul kavSirSi Sesvla xdeba salaparako enis mixedviT.

erovnul umciresobaTa kulturul-ganmanaTlebel saWiroebaTa dasakmayofileblad saxelmwifo da TviTmmarTvelobaTa biujetidan gadaideba finasiuri saSualebebi proporciulad mcxovrebTa raodenobisa.

muxli 131.

ar SeiZleba SeizRudos visime politikuri da moqalaqeobrivi ufleba erovnul kavSirSi monawileobisas.

muxli 132.

yovel erovnul kavSirs SeuZlia aRZras da daicvas sasamarTlos winaSe is saqme, romelic exeba konstituciiTa da kanoniT miniWebul erovnul umciresobaTa uflebebis darRvevas.

muxli 133.

saqarTvelos respublikis yovel moqalaqes Tanaswori ufleba aqvs miiRos saxelmwifo, samoqalaqo, samxedro da samoqalaqo Tu saerobo samsaxuri.

muxli 134.

erovnulad narevi adgilobrivi mmarTveloba valdebulia swavla-ganaTlebisaTvis gadadebuli TanxiT daarsos sakmao ricxvi skolebis da kulturul-ganmanaTlebel dawesebulebisa moqalaqeTa erovnul Sedgenilobis proporciis mixedviT.

muxli 135.

erovnuli umciresobis skolaSi swavleba swarmoebs bavSvis salaparako enaze.

muxli 136.

adgilobriv mmarTvelobis farglebSi, sadac erTi romelime erovnuli umciresoba aRemateba yvela moqalaqeTa 20 %-s, am erovnuli umciresobis moTxovniT msjeloba da saqmis warmoeba, saxelmwifo da sazogadoebriv dawesebulebaSi SemoRebul unda iqnes saxelmwifo enasTan mis dedaenazedac.

muxli 137.

ara qarTvel deputats, romelmac saxelmwifo ena sakmaod ar icis, SeuZlia parlamentSi sityva warmoTqvas deda-eniT, romlis swor Targmans winaswar warudgens parlamentis prezidiums.

dawvrilebiT wess gansazRvravs kanoni.

Tavi 16. saxelmwifo da eklesia

muxli 142.

saxelmwifo da eklesia gancalkevebulni da damoukidebelni arian.

muxli 143.

arc erT sarwmunoebas ara aqvs upiratesoba.

(...)

(saqarTvelos demokratiuli respublikis samarTlebrivi aqtebis krebuli. 1918-1921 ww. Tb., 1990, gv. 12-37)