saqarTvelos
parlamentis dadgenileba afxazeTSi konfliqtis
mowesrigebis RonisZiebebis Sesaxeb
saqarTvelos ZirZvel
teritoriaze _ afxazeTSi, aTwleulebis ganmavlobaSi moqmedma
separatistebma gareSe ZalTa mxardaWeriTa da xelSewyobiT 1992
wlidan moawyves qarTvelebis genocidi da eTnikuri wmenda, romelsac
Seewira Svidi aTasze meti mSvidobiani moqalaqe, ugzoukvlod daikarga
aTasze meti, daiWra da dasaxiCrda aTi aTasamde adamiani. barbarosulad
daxvrites afxazeTis avtonomiuri respublikis ministrTa sabWos
Tavmjdomare, saqarTvelos parlamentis wevri Jiuli Sartava da
sxva xelmZRvaneli pirebi. mSobliuri adgilebidan gaZevebulia
afxazeTis mosaxleobis 80 procenti, damwvari, gaZarculi da ganadgurebulia
20 000-ze meti sacxovrebeli saxli, dangreulia skolebi, kulturis
centrebi, eklesiebi, xuroTmoZRvrebisa da istoriuli Zeglebi.
separatistebis mier
organizebuli terorisa da aparteiduli reJimis msxverpli gaxdnen
aseve afxazeTis berZnebi, ebraelebi, rusebi, ukrainelebi, somxebi
da TviT afxazebic, romelTa erTi nawili oms Seewira, xolo mniSvnelovani
nawili iZulebuli gaxda mietovebina saxl-kari da Tavi Seefarebina
saqarTvelos sxva qalaqebisa da raionebisaTvis, sazRvargareTis
qveynebisaTvis.
afxazeTi gadaiqca
teroristebis, iaraRiTa da narkotikebiT movaWreebisa da sxva organizebul
damnaSaveTa saTareSo ganukiTxav, ukontrolo teritoriad, romelic
axal ubedurebaTa gavrcelebiT emuqreba ara marto saqarTvelos, aramed
mimdebare regionebsac.
separatistulma Zalebma
araadamianuri, usastikesi meTodebis gamoyenebiT, eTnikuri
wmedisa da masobriv mkvlelobaTa gziT afxazeTis teritoria droebiT
CamoaSores saqarTvelos. adgili hqonda demografiuli situaciis
ZaladobiT Secvlas, rac dRemde grZeldeba.
am tragediaSi pasuxismgeblobis
wili ekisreba saqarTvelos zogierT Tanamdebobis pirsac. rkinigzisa
da saavtomobilo gzebis saTanado dacvis Seusruleblobam da sxva danaSaulebrivma
qmedebebma sababi misces separatistebs didi xnis winaT dagegmili
saomari moqmedebebis gasaCaReblad.
saqarTvelos parlamenti
aseve aRniSnavs, rom afxazeTis konfliqtSi, datrialebul tragediaSi,
qveynis politikuri da ekonomikuri cxovrebis destabilizaciaSi
garkveuli uaryofiTi roli Seasrula zogierTma qarTvelmac da
sxva erisa da erovnebis warmomadgenlebmac, romelTa windauxedavma
da danaSaulebrivma qmedebam xelyo Cveni ara erTi Tanamemamulis
Rirseba da sicocxle, daexmara da dResac exmareba separatistebs
antisaxelmwifoebrivi moRalaturi zraxvebis ganxorcielebaSi.
sagangebod unda aRiniSnos, rom qarTvelTa genocidi da eTnikuri
wmenda grZeldeba saomar moqmedebaTa Sewyvetis Semdgomac, gansakuTrebiT
galis raionSi, sadac 1993 wlis seqtembris Semdeg daiRupa 1000-ze meti
adamiani. farTo masStabi aqvs miRebuli adamianis uflebebisa da
Tavisuflebebis Selaxvas.
miuxedavad xangrZlivi
molaprakebebisa, romlebic mimdinareobda afxazeTSi konfliqtis
monawile mxareebs Soris gaerTianebuli erebis organizaciis egidiT
da ruseTis SuamavlobiT, separatistTa Seurigebeli poziciis
gamo ver moxerxda kompromisis miRweva aseul aTasobiT ltolvilis
sakuTar sacxovrebel adgilebSi dabrunebisa da saqarTvelos SemadgenlobaSi
afxazeTis statusis gansazRvris sakiTxebSi. separatistuli reJimi
yvela saSualebebiT ganamtkicebs Tavis samxedro potencials,
qmnis damoukidebeli saxelmwifosaTvis damaxasiaTebel struqturebsa
da atributebs, amaxinjebs istorias, amkvidrebs kacTmoZule rasistul
ideologias. aRsaniSnavia isic, rom dsT-s saxelmwifoTa xelmZRvanelobis
alma-aTis, minskisa da moskovis gadawyvetilebebi ar sruldeba,
miRweul SeTanxmebebs gareSe Zalebis xelSewyobiT Segnebulad da
calmxrivad arRveven separatistebi.
samSvidobo Zalebi,
romlebic gamoyo ruseTis federaciam dsT-sa da gaerTianebuli erebis
organizaciasTan SeTanxmebiT, dRemde ver asruleben TavianT funqciebs,
maT ver uzrunvelyves mosaxleobis usafrTxoeba, win ver aRudgnen
qarTvelTa eTnikur wmendasa da genocids, ver uzrunvelyves devnilTa
da iZulebiT gadaadgilebul pirTa dabruneba; zogierTi qvedanayofi
TviTnebobs zugdidisa da walenjixis raionebSi, aqtiurad monawileobs
kontrabandis operaciebSi, rac qmnis arastabilur viTarebas konfliqtis
zonaSi da mimdebare teritoriebze. ruseTTan molaparakebis Sedegad
ver moxerxda samSvidobo Zalebis uflebamosilebaTa gafarToeba,
rac SesaZlebels gaxdida devnilTa dabrunebisaTvis praqtikuli nabijebis
gadadgmas. ver moxerxda separatistuli reJimis ekonomikuri da
politikuri izolireba da afxazeTSi mimavali tvirTebis qarTveli
mesazRvreebis mier winaswari Semowmeba.
saqarTvelos parlamenti
xelmZRvanelobs saqarTvelos konstituciiT, saerTaSoriso samarTlis
aRiarebuli normebiT, gaerTianebuli erebis organizaciisa da
evropis uSiSroebisa da TanamSromlobis organizaciis mier miRebuli
fuZemdebluri dokumentebiT, saqarTvelos erovnul-saxelmwifoebrivi
interesebiT, gamoxatavs saqarTvelos xalxis uzenaes nebas qveynis
mTlianobis aRdgenisa da devnilTa mSobliur adgilebSi dabrunebis
uzrunvelsayofad, da adgens:
1. iziarebs ra afxazeTis
avtonomiuri respublikis umaRlesi sabWos 1995 wlis 19 ivlisis, 22
noembris da 1996 wlis 8 martis gadawyvetilebebs, saqarTvelos prokuraturisa
da afxazeTis avtonomiuri respublikis umaRlesi sabWos mier warmodgenili
masalebis safuZvelze afxazeTSi ganviTarebuli da mimdinare movlenebi
Sefasdes, rogorc separatistTa mier ruseTis antidemokratiuli,
reaqciuli da sxva gareSe Zalebis daxmarebiTa da monawileobiT
saqarTvelos saxelmwifoebriobisa da teritoriuli mTlianobis
winaaRmdeg mimarTuli agresiuli qmedeba, romelsac Sedegad qveynis
mTlianobis darRveva, saqarTvelos ganuyofeli nawilis _ afxazeTis
okupacia, danaSaulebrivi reJimis Camoyalibeba, qarTvelTa eTnikuri
wmenda da genocidi, sxva xalxebis da maT Soris afxazTa didi nawilis
afxazeTidan gandevna mohyva.
2. konfliqtis gamomwvev
mizezebTan, inspiratorebsa da organizatorebTan, eTnikuri wmendis,
genocidisa da teroristuli aqtebis organizatorebisa da uSualo
Semsruleblebis qmedebebTan, afxazeTSi saomar moqmedebaTa dros
korufciasa da ekonomikur danaSaulebTan, mosaxleobisaTvis miyenebul
zaralTan, konfliqtis zonaSi samSvidobo Zalebis Seyvanis Semdeg
momxdar danaSulebTan dakavSirebiT saqarTvelos prokuraturam ganaxorcielos
kanoniT gaTvaliswinebuli zomebi da miRebul gadawyvetilebaTa
Sesaxeb acnobos saqarTvelos parlaments.
3. saqarTvelos sagareo
saqmeTa saministrom gaerTianebuli erebis organizacias warudginos
afxazeTSi separatistebis mier adamianurobis winaaRmdeg Cadenili
danaSaulis, genocidis, eTnikuri wmendis, samxedro danaSaulisa
da terorizmis damamtkicebeli sabuTebi da mimarTos TxovniT saerTaSoriso
tribunalis Sesaqmnelad.
4. saqarTvelos prokuraturis,
afxazeTis avtonomiuri respublikis umaRlesi sabWos moxsenebebi
da sxva masalebi separatistTa da maT mxardamWerTa mier Cadenil danaSaulTa
Sesaxeb gadaegzavnos dsT-s qveynebis meTaurebs, gaerTianebuli
erebis organizaciis uSiSroebis sabWos, sxva saerTaSoriso organizaciebs,
saqarTveloSi sazRvargareTis qveynebis saelCoebs.
5. daevalos saqarTvelos sagareo saqmeTa saministros:
a) gaaaqtiuros muSaoba saqarTvelos prezidentis mier iuneskos
generaluri direqtorisadmi haagis
1954 wlis konvenciis asamoqmedeblad wardgenili moTxovnis realizaciisaTvis;
b) okupirebuli afxazeTis mmarTveli reJimis teroristuli saqmianobis,
saerTaSoriso terorizmTan maTi aliansis Sesaxeb msoflio sazogadoebriobis
informirebisa da saTanado reagirebis mizniT aqtiuri monawileoba
miiRos terorizmTan brZolis sakiTxebze saerTaSoriso organizaciebisa
da konferenciebis muSaobaSi.
6. daevalos saqarTvelos iusticiis saministros: imis gaTvaliswinebiT,
rom afxazeTis konfliqtis dros mosaxleoba saomar moqmedebebSi
CaTreul iqna dezinformaciis, muqarisa da SantaJis gziT, SeimuSaos
da parlaments warudginos kanonproeqti saqarTvelos iurisdiqciis
aRdgenis Semdeg konfliqtis monawileTa sisxlis samarTlis pasuxismgeblobisagan
ganTavisuflebis Taobaze, im pirTa garda, romlebic mxilebuli arian
konfliqtisa da saomari moqmedebebis inspirirebasa da organizebaSi,
agreTve gansakuTrebiT mZime samxedro da adamianurobis winaaRmdeg
Cadenil danaSaulSi.
7. afxazeTSi mimdinare procesebi ganisazRvros, rogorc politikuri
konfliqti afxazeTSi da ara qarTul-afxazuri konfliqti.
afxazeTSi konfliqtis mowesrigebaSi monawileoba ganisazRvros
xuTi subieqtiT: afxazeTis legitimuri xelisufleba da afxazeTis
separatistuli dajgufeba, rogorc konfliqtSi monawile mxareebi:
saqarTvelo, romlis teritoriazec xdeba konfliqti, ruseTi, rogorc
dainteresebuli mxare; gaerTianebuli erebis organizacia.
8. dadasturdes, rom iuridiuli Zalis armqone da baTilia separatistTa
mier miRebuli e.w. afxazeTis respublikis konstitucia, prezidentis
instituti, sakanonmdeblo aqtebi, xelSekrulebebi da SeTanxmebebi
ucxo qveynebis struqturebTan, agreTve mmarTvelobis yvela organo
da maTi gadawyvetilebebi, samoqalaqo-samarTlebrivi garigebani,
romlebic ewinaaRmdegeba saqarTvelosa da afxazeTis avtonomiuri
respublikis kanomdeblobas.
9. dadasturdes, rom TbilisSi ganTavsebuli afxazeTis avtonomiuri
respublikis umaRlesi sabWo da ministrTa sabWo afxazeTis mosaxleobis
interesebis gamomxatveli saxelmwifo xelisuflebisa da mmarTvelobis
erTaderTi legitimuri organoebia.
10. eTxovos saqarTvelos mTavrobas, konfliqtis mowesrigebamde
qmediTi daxmareba gauwios afxazeTis avtonomiuri respublikis
xelisuflebas statusiT gansazRvrul da realuri viTarebiT ganpirobebul
problemaTa gadawyvetaSi.
konfliqtis mowesrigebasTan dakavSirebuli sakiTxebis ganxilvisas
uzrunvelyofil iqnes afxazeTis avtonomiuri respublikis warmomadgenelTa
aucilebeli monawileoba.
11. gaerTianebuli erebis organizaciisa da sxva saerTaSoriso
organizaciebis SemadgenlobiT miRweul SeTanxmebaTa afxaz separatistTa
mier calmxrivad darRvevasTan dakavSirebiT, moxdes am SeTanxmebaTa
yovelmxrivi eqspertiza da saqarTvelos parlamentis Tavdacvisa
da uSiSroebis, sakonstitucio, iuridiul sakiTxTa da kanonierebis
komitetebma erTi Tvis vadaSi warmoadginon am sakiTxTan dakavSirebuli
saTanado daskvnebi.
12. imis gamo, rom dsT-is mandatiT ruseTis samSvidobo Zalebi ver
uzrunvelyofen iZulebiT gadaadgilebul pirTa da ltolvilTa sakuTar
sacxovrebel adgilebSi upirobo da usafrTxo dabrunebas, maTi sicocxlisa
da Rirsebis dacvas, arsebuli mandatis SenarCunebisa da axal mandatSi
saqarTvelos winadadebebis gauTvaliswineblobis SemTxvevaSi
samSvidobo operacia CaiTvalos uperspeqtivod da samSvidobo Zalebi
ori Tvis vadaSi gayvanil iqnes saqarTvelos teritoriidan.
devnilTa da ltolvilTa afxazeTSi dabruneba ganxorcieldes maTi
usafrTxoebis sruli garantiis, saqarTvelos iurisdiqciisa da
konstituciuri wesrigis faqtobrivi aRdgenis pirobebSi.
13. saqarTvelos sagareo saqmeTa saministrom, vaWrobisa da sagareo-ekonomikuri
urTierTobis saministrom, saxelmwifo sazRvris dacvis departamentma
saTanado saxelmwifo uwyebebTan erTad ganaxorcielon saxelmwifo
sazRvris urRvevobis, separatizmis dagmobisa da izolaciis, sxva
kardinalur sakiTxebze dsT-is xelmZRvanelTa alma-aTis, minskis,
moskovis Sexvedrebze miRebul gadawyvetilebaTa Sesrulebis RonisZiebani.
14. saqarTvelos adamianis uflebaTa dacvis organoebma ganaxorcielon
qmediTi RonisZiebani afxazeTis teritoriaze qarTvelTa eTnikuri
wmendis, genocidis, wamebisa da sxva sastiki, araadamianuri an
Rirsebis Semlaxavi mopyrobisa da dasjis, adamianis uflebebis masobrivi darRvevis faqtebis mxilebisa da
msoflio sazogadoebriobis farTod informirebisaTvis.
15. afxazeTis avtonomiuri respublikis umaRlesma sabWom da ministrTa
sabWom, TavianTi kompetenciis farglebSi, gaaZlieron muSaoba
afxazeTis konfliqtis mowesrigebasTan dakavSirebuli organizaciuli
da sainformacio-ideologiuri RonisZiebebis gansaxorcieleblad,
efeqturad warmarTon TvianTi saqmianoba, rogorc qveynis SigniT, ise
sazRvargareT _ saerTaSoriso organizaciebSi.
16. saqarTvelos konstituciis safuZvelze da saerTaSoriso samarTliT
aRiarebuli principebis Sesabamisad, mravalerovani afxazeTis
farTo sazogadoebriobis, yvela erisa da erovnebis warmomadgenlebis
monawileobiT ganisazRvros afxazeTis avtonomiuri respublikis
politikuri statusi farTomasStabiani avtonomiiT erTiani qarTuli
saxelmwifos CarCoSi, rac iTvaliswinebs afxazeTis sakuTar konstitucias,
parlaments, umaRles aRmasrulebel da sasamarTlo organoebs, himns,
droSas, gerbs, saxelmwifoebriobis sxva atributebs, sakuTar kompetencias
ekonomikur, socialur, safinanso da sagadasaxado sakiTxebSi.
17. daevaloT parlamentis Sesabamis komitetebs afxazeTis farTo
sazogadoebriobis yvela erovnebis warmoamdgenelTa monawileobiT
daaCqaron saqarTvelos teritoriul-saxelmwifoebrivi mowyobisa
da uflebamosilebaTa gamijvnis kanonproeqtebis SemuSaveba.
18. aniWebs ra gansakuTrebul mniSvnelobas kodoris xeobis mosaxleobis
problemebs, saqarTvelos mTavrobam ganaxorcielos qmediTi RonisZiebani
kodoris xeobis Taobaze saqarTvelos prezidentis 1995 wlis 17 agvistos
brZanebulebis Sesrulebis uzrunvelsayofad.
19. rekomendacia mieces saqarTvelos mTavrobas, afxazeTis avtonomiuri
respublikis umaRles sabWos da ministrTa sabWos, sazogadoebrivi
azris gaTvaliswinebiT SeimuSaon winadadebebi afxazeTis konfliqtSi
daRupulTa pativgebis RonisZiebaTa Sesaxeb.
20. saqarTvelos parlamentis Sesabamisma komitetebma, afxazeTis avtonomiuri
respublikis umaRlesma sabWom da ministrTa sabWom, saqarTvelos ltolvilTa da
gansaxlebis saministrom, finansTa saministrosTan erTad saqarTvelos parlaments
1 ivnisamde warudginon kanonproeqti ~devnilTa Sesaxeb~.
21. saqarTvelos mTavrobam ori Tvis vadaSi SeimuSaos programa afxazeTidan
devnilTa socialuri dacvis damatebiT RonisZiebaTa Sesaxeb.
22. saqarTvelos parlamenti mxars uWers saqarTvelos moqalaqeTa
keTili nebisa da qarTveli da afxazi xalxebis istoriuli urTierTobis,
Zmobisa da naTesaobis tradiciebis aRdgenasa da ganmtkicebas,
afxazeTSi mcxovrebi sxva xalxebis interesebis gaTvaliswinebiT
ormxrivi da mravalmxrivi kontaqtebis sxvadasxva doneze ganviTarebas
da saxalxo diplomatiis gaaqtiurebas.
23. ’mSvidoba da stabiluroba kavkasiaSi~ _ saqarTvelos prezidentis
iniciatividan gamomdinare, kavkasiis xalxebTan da parlamentebTan
samuSaod Seiqmnas saqarTvelos parlamentisa da afxazeTis avtonomiuri
respublikis umaRlesi sabWos erToblivi jgufebi.
24. rekomendacia mieces saqarTvelos erovnuli uSiSroebis sabWos
samxedro-politikuri, sakonstitucio, samarTlebrivi, socialur-ekonomikuri,
sainformacio viTarebis, axal realobaTa Sesabamisad da am dadgenilebaSi
aRniSnuli RonisZiebebis gaTvaliswinebiT or TveSi SeimuSaos afxazeTSi
konfliqtis mowesrigebis saxelmwifo programa.
25. saxelmwifo mmarTvelobis centralurma da adgilobrivma organoebma,
politikurma partiebma, sazogadoebrivma organizaciebma, sameurneo
da komerciulma struqturebma, sxvadasxva fondebma saqarTvelos
parlamentis am dadgenilebis mxardasaWerad gaaZlieron zrunva da
daxmareba afxazeTis konfliqtSi daRupulTa ojaxebisadmi da mTlianad
devnili mosaxleobisadmi, xeli Seuwyon afxazeTSi saqarTvelos
iurisdiqciis srul aRdgenasa da konstituciuri wesrigis damyarebas.
26. mizanSewonilad CaiTvalos afxazeTis problemebTan dakavSirebiT
saqarTvelos parlamentis Sesabamisi komisiis Seqmna.
am dadgenilebiT gaTvaliswinebul RonisZiebaTa
ganxorcielebis koordinacia daevalos saqarTvelos parlamentis
Tavmjdomaris moadgiles v. yolbaias.
27. dadgenilebis Sesrulebis kontroli daevalos saqarTvelos parlamentis
biuros.
28. saqarTvelos parlamentma mimdinare wlis ivnisSi ganixilos dadgenilebis
Sesrulebis mimdinareoba.
29. dadgenileba gamoqveyndes presaSi, gadaices radioTi da televiziiT.
saqarTvelos parlamentis Tavmjdomare zurab Jvania.
1996 wlis 17 aprili.
(parlamentis uwyebebi. saqarTvelos parlamentis yovelkvireuli
Jurnali, 1996, # 5-6, gv. 56‑59)