af­xa­ze­Tis assr uze­na­e­si sab­Wos dad­ge­ni­le­ba af­xa­ze­Tis sa­xel­m­wi­fo­eb­ri­o­bis dac­vis sa­mar­T­leb­ri­vi ga­ran­ti­e­bis Se­sa­xeb

mo­is­mi­na da ga­ni­xi­la ra af­xa­ze­Tis assr uze­na­e­si sab­Wos pre­zi­di­u­mis Tav­m­j­do­ma­ris v. o. ko­ba­xi­as mox­se­ne­ba “af­xa­ze­Tis sa­xel­m­wi­fo­eb­ri­o­bis dac­vis sa­mar­T­leb­ri­vi ga­ran­ti­e­bis Se­sa­xeb~, af­xa­ze­Tis assr uze­na­e­si sab­Wo aR­niS­navs:

1989-1990 wleb­Si sa­qar­T­ve­los ssr uze­na­e­si sab­Wos mi­er sam­g­zis _ 1989 wlis no­em­ber­Si, 1990 wlis mar­t­sa da iv­nis­Si mi­Re­bul iq­na ga­daw­y­ve­ti­le­ba­ni, mi­mar­Tu­li, ro­gorc mi­Ti­Te­bu­lia maT­Si, sa­qar­T­ve­los sa­xel­m­wi­fo­eb­ri­o­bis aR­d­ge­ni­sa­ken. am ga­daw­y­ve­ti­le­beb­Si aRi­a­re­bu­lia, rom 1918 wlis ma­is­Si Seq­m­ni­li sa­qar­T­ve­los de­mok­ra­ti­u­li res­pub­li­ka lik­vi­di­re­bul iq­na 1921 wlis Te­ber­val­Si sa­qar­T­ve­lo­Si sab­Wo­Ta xe­li­suf­le­bis dam­ya­re­bas­Tan da mis ba­za­ze iZu­le­biT mi­Re­bul sa­xel­m­wi­foT­So­ris Se­Tan­x­me­beb­Tan _ sa­qar­T­ve­los sab­Wo­Ta so­ci­a­lis­tu­ri res­pub­li­ka­sa da ru­se­Tis sab­Wo­Ta so­ci­a­lis­tur fe­de­ra­ci­ul res­pub­li­kas So­ris 1921 wlis 21 ma­i­sis sa­kav­Si­ro xel­Sek­ru­le­bis, a\k sab­Wo­Ta so­ci­a­lis­tu­ri res­pub­li­ke­bis kav­Si­ris Seq­m­nis Se­sa­xeb 1922 wlis 12 mar­tis sa­kav­Si­ro xel­Sek­ru­le­bis da sab­Wo­Ta so­ci­a­lis­tu­ri res­pub­li­ke­bis kav­Si­ris Seq­m­nis Se­sa­xeb 1922 wlis 30 de­kem­b­ris xel­Sek­ru­le­bas­Tan _ da­kav­Si­re­biT.

am­ri­gad, sa­qar­T­ve­los uze­na­es­ma sa­ka­non­m­deb­lo or­ga­nom mo­am­za­da sa­qar­T­ve­los sa­xel­m­wi­­fo­eb­ri­o­bis aR­d­ge­nis sa­mar­T­leb­ri­vi sa­fuZ­v­le­bi, ro­me­lic ar­se­bob­da 1921 wlis Te­ber­val­Si, mi­si so­ve­ti­za­ci­is dro­i­saT­vis, gza ga­ux­s­na am miz­ne­bis miR­we­vi­sa­ken mi­mar­Tul mo­la­pa­ra­ke­bebs.

sa­qar­T­ve­los ssr sa­xal­xo de­pu­tat­Ta ar­Cev­ne­bis va­dis 1990 wlis mar­ti­dan oq­tom­b­ri­saT­vis ga­da­ta­na da we­se­bis cvli­le­ba mo­wo­de­bu­lia uz­run­vel­yos sa­qar­T­ve­lo­Si 1921 wlis Te­ber­v­lam­de ar­se­bu­li sa­xel­m­wi­fo­eb­ri­o­bis aR­d­ge­nis aR­niS­nul miz­nis miR­we­va.

af­xa­ze­Tis assr uze­na­e­si sab­Wo qar­T­ve­li xal­xis ga­nu­yo­fel uf­le­bad cnobs 1921 wlis Te­­ber­v­lam­de ar­se­bu­li sa­qar­T­ve­los sa­xel­m­wi­fo­eb­ri­o­bis aR­d­ge­nas, e. i. ssr kav­Si­ri­dan mis faq­­tob­riv gas­v­las, mag­ram sa­qar­T­ve­los ssr uze­na­es sab­Wos ga­daw­y­ve­ti­le­beb­Si ara­fe­ria naT­q­va­mi res­pub­li­ka­Si Se­ma­va­li av­to­no­mi­e­bis be­dis Ta­o­ba­ze. ima­ve dros sa­qar­T­ve­los par­la­men­tis mi­er mi­Re­bul ga­daw­y­ve­ti­le­ba­Ta mTe­li Si­na­ar­si wi­nan­de­li sa­xel­m­wi­fo­eb­ri­o­bis aR­d­ge­nis Se­sa­xeb, yve­la sa­zo­ga­do­eb­riv-po­li­ti­ku­ri for­mi­re­bis mi­er war­mar­Tu­li pro­pa­gan­dis kon­teq­s­t­Si, gam­s­W­va­lu­lia uTuo rwme­niT, rom ssr kav­Si­ri­dan sa­qar­T­ve­los gas­v­lis Sem­T­x­ve­va­Si, mas av­to­ma­tu­rad mih­y­ve­bi­an mas­Si Se­ma­val av­to­no­mi­e­bi, amas­Tan, gaT­va­lis­wi­ne­bu­li ar aris af­xa­ze­Tis, aWa­ri­sa da sam­x­reT ose­Tis war­mo­mad­ge­nel­Ta mo­na­wi­le­o­ba mo­la­pa­ra­ke­beb­Si da ma­Ti xel­mo­we­ra axa­li fe­de­ra­ci­is Ca­mo­ya­li­be­bis Se­sa­xeb mo­ma­val sa­kav­Si­ro xel­Sek­ru­le­ba­ze.

af­xa­ze­Tis assr uze­na­e­si sab­Wo wi­na­aR­m­de­gia af­xa­ze­Tis bed-iR­b­lis ase­Ti ga­daw­y­ve­ti­sa da ga­daW­riT upi­ris­pir­de­ba Sem­deg sa­fuZ­v­el­ze day­r­d­no­biT:

ru­se­Tis im­pe­ri­is mfar­ve­lo­ba­Si af­xa­ze­Ti Se­vi­da 1810 wels, ro­gorc aR­mo­sav­leT da da­sav­leT sa­qar­T­ve­los sa­me­fo­sa da sam­Tav­ro­e­bi­sa­gan da­mo­u­ki­de­be­li sa­xel­m­wi­fo. sa­qar­T­ve­lom ma­Sin­ve _ ru­se­Tis im­pe­ri­is Se­mad­gen­lo­ba­Si Ses­v­lis­Ta­na­ve, 1801 wels da­kar­ga Ta­vi­si sa­xel­m­wi­fo­eb­ri­o­ba, af­xa­ze­Tis sam­Tav­ro ki, ro­gorc erov­nul-sa­xel­m­wi­fo­eb­ri­vi for­mi­re­ba, mflo­be­li mTav­ris Si­na­ga­ni mmar­T­ve­lo­biT, ar­se­bob­da sa­qar­T­ve­los sa­xel­m­wi­fo­eb­ri­o­bis lik­vi­da­ci­is Sem­de­gac 1864 wlam­de, ese igi, ki­dev 63 we­li.

1917 wlis Te­ber­v­lis re­vo­lu­ci­i­sa da ru­se­Tis im­pe­ri­is rRve­vis daw­ye­bis Sem­deg af­xa­ze­Ti Se­vi­da kav­ka­si­is mTi­el­Ta, ka­zak­Ta ja­re­bi­sa da ste­pe­bis Ta­vi­su­fal xal­x­Ta sam­x­reT-aR­mo­sav­­le­Tis kav­Sir­Si, ro­mel­Ta­nac sa­qar­T­ve­los ara­vi­Ta­ri kav­Si­ri ar hqon­da.

1918 wlis Te­ber­val­Si sa­qar­T­ve­lo­sa da af­xa­zeTs So­ris da­i­do xel­Sek­ru­le­ba, ro­mel­Sic aRi­a­re­bu­lia ar­se­bo­ba “er­Ti­a­ni ga­nu­yo­fe­li af­xa­ze­Ti­sa mdi­na­re en­gu­ri­dan mdi­na­re mzim­Tas So­ris far­g­leb­Si~. aqe­dan ga­mom­di­na­re­obs, rom am dro­i­saT­vis sa­qar­T­ve­lo eW­v­q­veS ar aye­neb­da af­­xa­ze­Tis da­mo­u­ki­deb­lo­bis sa­kiTxs, mis te­ri­to­ri­a­ze af­xa­zi xal­xis av­to­no­mi­u­ro­bas.

1918 wlis ma­is­Si sa­qar­T­ve­los de­mok­ra­ti­u­li res­pub­li­kis war­moq­m­niT af­xa­zeT­Tan sa­qar­­T­ve­los ur­Ti­er­To­bam af­xa­ze­Tis Zal­da­ta­ne­biT mi­er­Te­bis xa­si­a­Ti mi­i­Ro, Tum­ca Se­e­jax­nen ra af­xa­zi xal­xis Se­u­po­var wi­na­aR­m­de­go­bas, sa­qar­T­ve­los mTav­ro­bis war­mo­mad­gen­le­bi ac­xa­deb­­d­nen, rom “af­xa­zi xal­xis mis­w­ra­fe­ba da­mo­u­ki­de­be­li ar­se­bo­bi­sa­ken sav­se­biT bu­neb­ri­via~.

1918-1921 wleb­Si af­xa­ze­Ti mTli­a­nad oku­pi­re­bu­li iq­na sa­qar­T­ve­los de­mok­ra­ti­uli res­pub­­li­kis ja­re­bis mi­er da mxo­lod 1921 wlis Te­ber­val­Si, sa­qar­T­ve­los de­mok­ra­ti­u­li res­pub­­li­kis lik­vi­da­ci­is Sem­deg, aRid­gi­na Ta­vi­si sa­xel­m­wi­fo­eb­ri­vi da­mo­u­ki­deb­lo­ba.

1921 wlis 4 marts af­xa­zeT­Si aR­d­ga sa­qar­T­ve­los mTav­ro­bis ja­re­bis mi­er dam­xo­bi­li sab­Wo­­Ta xe­li­suf­le­ba, xo­lo 1921 wlis 31 marts af­xa­ze­Tis rev­kom­ma ga­mo­ac­xa­da af­xa­ze­Tis da­mo­u­ki­­de­be­li sab­Wo­Ta so­ci­a­lis­tu­ri res­pub­li­kis _ af­xa­ze­Tis ssr Seq­m­na.

1921 wlis de­kem­ber­Si sta­li­nis da­wo­liT af­xa­ze­Tis ssr ai­Zu­les Tav­s­mox­ve­u­li “gan­sa­kuT­re­bu­li xel­Sek­ru­le­bis~ sa­fuZ­vel­ze ga­er­Ti­a­ne­bu­li­yo sa­qar­T­ve­los­Tan fe­de­ra­ci­ul kav­Sir­Si, rom­lis Se­sa­ba­mi­sad a\k cak-Si sa­qar­T­ve­los­T­vis ga­mo­yo­fi­li ad­gi­le­bis me­sa­me­di af­xa­zeTs ekuT­v­no­da.

sa­qar­T­ve­los­Tan fe­de­ra­ci­u­li kav­Si­ris xa­si­a­Tis Za­liT, 1922 wlis de­kem­ber­Si a\k sfsr de­­le­ga­ci­is Se­mad­gen­lo­ba­Si af­xa­ze­Tis sru­luf­le­bi­an­ma war­mo­mad­ge­nel­ma n. n. aqir­Ta­vam xe­li mo­a­we­ra xel­Sek­ru­le­bas ssr kav­Si­ris Seq­m­nis Se­sa­xeb, ris Se­de­gad af­xa­ze­Ti gax­da erT-er­Ti res­pub­li­ka, ro­mel­mac Seq­m­na ssrk.

1931 wels, ro­ca sta­li­nis ad­mi­nis­t­ra­ci­ul-mbrZa­neb­lu­ri sis­te­ma Za­lebs ik­reb­da, af­xa­ze­Tis xel­Sek­ru­le­bi­Ti ssr gar­da­iq­m­na av­to­no­mi­ur res­pub­li­kad da Car­Tul iq­na sa­qar­T­ve­los ssr Se­mad­gen­lo­ba­Si, rac war­mo­ad­gen­da sa­qar­T­ve­los mi­er “ka­no­ni­e­ri gziT~ af­xa­ze­Tis STan­­T­q­mis pir­vel da ar­se­biT na­bijs.

30-ia­ni wle­bis me­o­re na­xev­ri­dan af­xa­zi xal­xis wi­na­aR­m­deg da­iw­yo rep­re­si­e­bis xa­na, ro­me­lic miz­nad isa­xav­da af­xa­zu­ri eT­no­sis qar­Tul­Si gaT­q­ve­fas, xo­lo am miz­nis mi­saR­we­vad iye­neb­d­nen Sem­deg sa­Su­a­le­bebs: af­xa­zu­ri sko­le­bis da­xur­va da qar­Tul sko­leb­Si af­xa­zi bav­S­ve­bis iZu­le­bi­Ti gam­we­se­ba; saq­mis­war­mo­e­bis qar­Tul ena­ze ga­day­va­na; af­xa­zu­ri to­po­ni­me­bis Sec­v­la qar­Tu­liT; af­xa­zeT­Si qar­T­ve­le­bis ma­si­u­ri ga­da­sax­le­ba, ris­T­vi­sac spe­ci­a­lu­rad Sen­de­bo­­da da­sax­le­be­bi; af­xa­ze­Tis xel­m­Z­R­va­ne­li sa­xel­m­wi­fo da par­ti­u­li or­ga­no­e­bi­dan af­xa­ze­bis gan­dev­na da ma­Ti Sec­v­la qar­T­ve­le­biT; qar­T­ve­le­bis­T­vis faq­ti­u­ri pri­vi­le­gi­e­bis Seq­m­na sa­­mu­Sa­o­ze mi­Re­bi­sas, sac­xov­reb­lis da mi­wis nak­ve­Tis ga­mo­yo­fi­sas da a. S. af­xaz­Ta imav­d­ro­u­li dis­k­ri­mi­na­ci­iT; af­xa­ze­Tis TviT­m­yo­fa­di kul­tu­ris yo­vel­m­x­ri­vi Sez­Rud­va; af­xa­ze­Ti­sa da af­­xa­zi xal­xis is­to­ri­is fal­si­fi­ka­cia da qar­T­vel to­mad ga­moc­xa­de­ba.

sta­li­nis gar­dac­va­le­bis Sem­deg, be­ri­as mxi­le­bi­sa da, gan­sa­kuT­re­biT, skkp XX yri­lo­bis da sta­li­nis pi­rov­ne­bis kul­ti­sa da mi­si Se­de­ge­bis dag­mo­bis Sem­deg, rep­re­si­re­bu­li xal­xe­bis ka­­no­ni­e­ri in­te­re­se­bis aR­d­ge­nis pro­ces­ma se­ri­o­zu­lad Se­u­Sa­la xe­li sa­qar­T­ve­los mTav­ro­bis geg­mebs, ro­me­lic cxov­re­ba­Si war­ma­te­biT axor­ci­e­leb­da af­xa­ze­bis ga­qar­T­ve­le­bis men­Se­vi­kur ide­as.

mi­u­xe­da­vad imi­sa, rom kvla­vac rCe­bo­da bev­ri xe­lov­nu­rad Seq­m­ni­li faq­to­ri, ro­me­lic emuq­­re­bo­da af­xa­zi eT­no­sis TviT­m­yo­fad ar­se­bo­bas, uk­ve Se­uZ­le­be­li iyo af­xa­zi xal­xis kul­tu­­ru­li ge­no­ci­dis po­li­ti­kis Ri­ad ga­ta­re­ba, rad­gan igi da­ig­mo skkp ck spe­ci­a­lu­ri ga­daw­y­ve­ti­le­biT. ax­la sim­Zi­mis cen­t­ri Se­niR­bul Ro­nis­Zi­e­beb­ze ga­da­vi­da.

af­xa­zi xal­xis mi­marT Ria So­vi­niz­mis axa­li tal­Ra agor­da 1985 wels, ro­ca is-is iyo da­iw­yo de­mok­ra­ti­is gan­vi­Ta­re­bi­sa da Cvens sa­zo­ga­do­e­ba­Si sa­mar­T­leb­ri­vi sa­xel­m­wi­fos Seq­m­nis, e. w. gar­daq­m­nis pro­ce­si. sa­qar­T­ve­lo­Si moq­me­di gar­k­ve­u­li Za­le­bi cdi­lob­d­nen lo­zun­gi “Zli­e­ri cen­t­ri _ Zli­e­ri res­pub­li­ke­bi~ ga­mo­e­ye­ne­bi­naT ssr kav­Si­ri­dan ga­sas­v­le­lad, rac did­xans mzad­de­bo­da, Tan ise, rom ar iT­va­lis­wi­neb­d­nen Ta­vi­si erov­nu­li av­to­no­mi­is mqo­ne af­xa­zi da osi, arc aq mcxov­re­bi so­me­xi, azer­ba­i­ja­ne­li, ru­si, ber­Ze­ni da sxva erov­ne­bis xal­xe­bis in­te­re­­sebs. saq­me af­xa­zi xal­xis TviT­ga­mor­k­ve­vis uf­le­bis uar­yo­fam­de mi­vi­da.

sa­yo­vel­Ta­od cno­bi­lia, rom af­xa­zeT­Si qar­T­ve­le­bi kom­paq­tu­rad da­sax­l­d­nen mxo­lod kav­ka­si­u­ri omis dam­Tav­re­bi­sa da mis­gan ga­mom­di­na­re Tur­qeT­Si af­xaz­Ta ma­si­u­ri Zal­da­ta­ne­bi­Ti ga­sax­le­bis Sem­deg, ga­su­li sa­u­ku­nis me­o­re na­xe­var­Si. amas­Ta­na­ve uz­ne­od ac­xa­de­ben, af­xa­ze­Ti qar­Tu­li mi­waa, af­xa­ze­bi ki mo­su­li xal­xi­ao.

am pro­ce­se­bis Suq­ze, ro­me­lic aris af­xa­zi xal­xis asi­mi­la­ci­i­sa da mi­si sa­xel­m­wi­fo­eb­ri­o­bis lik­vi­da­ci­is po­li­ti­kis le­ga­li­ze­bis cda, cxa­dia, rom mi­aR­wevs Tu ara ssr kav­Si­ri­dan ga­­mos­v­las, sa­qar­T­ve­lo for­si­re­bu­lad da­iw­yebs Ta­vi­si geg­mis gan­xor­ci­e­le­bas mo­no­e­rov­nu­li sa­qar­T­ve­los res­pub­li­kis Se­saq­m­ne­lad, ma­Sin ki af­xa­ze­bi iZu­le­bul­ni iq­ne­bi­an ga­iT­q­vi­fon qar­Tul eT­nos­Si an da­to­von Ta­vi­an­Ti sam­Sob­lo. swo­red ami­tom sa­qar­T­ve­los ssr uze­na­e­si sab­­Wos dad­ge­ni­le­be­bi, ro­me­lic xels uw­yobs sa­qar­T­ve­los ga­mos­v­las ssrk-dan, af­xa­ze­Tis assr uze­na­e­si sab­Wos mxri­dan ar Se­iZ­le­ba dar­Ces po­li­ti­kur-sa­mar­T­leb­ri­vi Se­fa­se­bis ga­re­Se.

af­xa­ze­Tis assr uze­na­e­si sab­Wo ad­gens:

1. cno­bil iq­nes, rom sa­qar­T­ve­los de­mok­ra­ti­ul­ma res­pub­li­kam, da­ar­R­via ra 1918 wlis 11 iv­ni­sis xel­Sek­ru­le­ba, uf­ro ad­re ki af­xa­zur sa­xal­xo sab­Wo­sa da sa­qar­T­ve­los erov­nul sab­Wos So­ris 1918 wlis 9 Te­ber­vals da­de­bu­li xel­Sek­ru­le­ba, 1918 wlis iv­ni­sis me­o­re na­xe­var­Si mo­ax­di­na sam­xed­ro Ca­re­va af­xa­ze­Tis Zal­da­ta­ne­bi­Ti Se­mo­er­Te­bi­sa da af­xa­zi xal­xis da­mo­­u­ki­deb­lo­bis lik­vi­da­ci­is miz­niT.

es aq­cia, ro­mel­mac da­ar­R­via sa­er­Ta­So­ri­so sa­mar­T­leb­ri­vi prin­ci­pi, ro­me­lic krZa­lavs Za­­lis­mi­e­ri gziT sxvi­si te­ri­to­ri­is Se­er­Te­bas, uka­no­no iyo.

2. mar­T­l­sa­wi­na­aR­m­de­god da Za­la­da­kar­gu­lad iq­nes cno­bi­li sa­qar­T­ve­lo­sa da rsfsr-s So­ris 1920 wlis 7 ma­iss da­mo­u­ki­de­be­li af­xa­ze­Tis sam­xed­ro oku­pa­ci­is pi­ro­beb­Si da­de­bu­li xel­­Sek­ru­le­bis is na­wi­li, ro­me­lic exe­ba af­xa­ze­Tis te­ri­to­ri­as.

3. sa­qar­T­ve­los ssr uze­na­e­si sab­Wos 1989 wlis 18 no­em­b­ris, 1990 wlis 9 mar­ti­sa da 20 iv­ni­sis dad­ge­ni­le­be­bi sa­qar­T­ve­lo­Si 1921 wlis Te­ber­v­lis Sem­deg­d­ro­in­del yve­la sa­xel­m­wi­fo struq­­tu­ras mi­iC­nevs uka­no­nod da ba­Ti­lad. aqe­dan lo­gi­ku­rad ga­mom­di­na­re­obs, rom wi­na sa­xel­­m­wi­fo xe­li­suf­le­bis or­ga­no­e­bis mi­er sa­qar­T­ve­lo­sa da af­xa­zeTs So­ris da­de­bu­li yve­la sa­xel­Sek­ru­le­bo ur­Ti­er­To­ba ase­ve uka­no­noa, xo­lo af­xa­ze­Tis Ses­v­la sa­qar­T­ve­los sab­Wo­Ta so­­ci­a­lis­tur res­pub­li­ka­Si mok­le­bu­lia sa­mar­T­leb­riv sa­fuZ­v­lebs; ma­Sa­sa­da­me, af­xa­ze­Tis sa­xel­m­wi­fo­eb­ri­o­bis ka­no­ni­e­ri for­maa af­xa­ze­Tis xal­xe­bis mi­er ne­bis Ta­vi­su­fa­li ga­mov­le­niT Seq­m­ni­li da 1921 wlis 31 marts ga­moc­xa­de­bu­li af­xa­ze­Tis sab­Wo­Ta so­ci­a­lis­tu­ri res­pub­li­ka.

4. ssrk uze­na­e­si sab­Wos wi­na­Se ssrk kon­s­ti­tu­ci­is 73-e mux­lis Se­sa­ba­mi­sad da­is­vas sa­kiT­xi 1921 wlis 31 marts ga­moc­xa­de­bu­li af­xa­ze­Tis sa­xel­m­wi­fo­eb­ri­vi sta­tu­sis aR­d­ge­nis Se­sa­xeb.

ssrk uze­na­e­si sab­Wos mi­er am sa­kiT­xis ga­daw­y­ve­tam­de da axa­li sa­mo­kav­Si­reo xel­Sek­ru­le­bis da­de­ba­mde af­xa­zeT­sa da sa­qar­T­ve­los So­ris am­Ja­mad ar­se­bu­li sa­xel­m­wi­fo­eb­riv-sa­mar­T­leb­ri­vi ur­Ti­er­To­ba­ni Ca­iT­va­los moq­me­dad.

5. af­xa­ze­Ti mza­daa da­iw­yos mo­la­pa­ra­ke­ba sa­qar­T­ve­los­Tan maT So­ris Sem­d­gom sa­xel­m­wi­fo­eb­riv-sa­mar­T­leb­riv ur­Ti­er­To­ba­Ta Ta­o­ba­ze.

6. axa­li sa­mo­kav­Si­reo xel­Sek­ru­le­bis da­de­bis pro­ces­Si, rac Ta­vis­Ta­vad aris mxo­lod Sec­v­lil ga­re­mo­e­ba­Ta Za­liT ga­nax­le­bu­li 1922 wlis sa­er­Ta­So­ri­so xel­Sek­ru­le­ba, af­xa­ze­Ti, ro­gorc ssrk da­ma­ar­se­be­li erT-er­Ti res­pub­li­ka, sab­Wo­Ta fe­de­ra­ci­is su­bi­eq­tis sa­xiT ssr kav­Si­ris sxva su­bi­eq­tebis Ta­nas­wo­rad un­da mo­na­wi­le­ob­des mo­la­pa­ra­ke­beb­Si, sa­mo­kav­Si­reo xel­Sek­ru­le­bis Se­mu­Sa­ve­ba­sa da da­de­ba­Si.

7. rsfsr uze­na­es sab­Wos es dad­ge­ni­le­ba gan­sa­xil­ve­lad ga­eg­zav­nos sa­qar­T­ve­los 1989 wlis 18 no­em­be­ris, 1990 wlis 9 mar­ti­sa da 20 iv­ni­sis dad­ge­ni­le­beb­Tan er­Tad.

af­xa­ze­Tis assr uze­na­e­si sab­Wos pre­zi­di­u­mis Tav­m­j­do­ma­re v. ko­ba­xia.

af­xa­ze­Tis assr uze­na­e­si sab­Wos pre­zi­di­u­mis mdi­va­ni i. kvi­wi­nia.

1990 wlis 25 ag­vis­to.

(ga­ze­Ti  «Ñîâåòñêàÿ Àáõàçèÿ», ¹ 164, 1990 wlis 28 ag­vis­to. sa­ku­Ta­ri Tar­g­ma­ni)