afxazeTis assr XI I mowvevis uzenaesi
sabWos pirveli sesiis 1992 wlis 23 ivlisis dadgenilebis “afxazeTis assr 1978 wlis konstituciis
moqmedebis Sewyvetisa da afxazeTis
ssr 1925 wlis konstituciis aRdgenis Sesaxeb~ politikur-samarTlebrivi
Sefaseba
1992 wlis 23 ivliss afxazeTis avtonomiuri respublikis
uzenaesi sabWos deputatebis nawilma moaxdina saxelmwifo gadatrialeba
parlamenturi gziT, ris Sedegadac gauqmebulia afxazeTSi demokratiis
pirveli ylortebi da pirveli monapovari: mravalpartiuloba, ekonomikis
mravalwyobianoba da aRdgenilia proletariatis diqtatura, gauqmebulia
miwis, warmoebis saSualebaTa kerZo sakuTreba da gamocxadebulia
sakuTrebis saerTo-saxelmwifoebrivi forma. 1925
wlis afxazeTis ssr konstituciis samoqmedod SemoRebis mizania afxazeTis
teritoriaze saxelmwifo xelisuflebis damoukideblad ganxorcielebis
mcdeloba.
magram afxazeTis 1925 wlis konstituciis me-4
muxlis Sesabamisad afxazeTi ar warmoadgens sruluflebian suverenul
saxelmwifos, ramdenadac misi suvereniteti SezRuduli iyo saqarTvelos
ssr, amierkavkasiis sabWoTa socialisturi federaciuli respublikisa
da ssr kavSiris konstituciebSi miTiTebul farglebSi (afxazeTis
ssr konstituciis me-5 muxlis meore nawili).
afxazeTis assr 1925 wlis konstituciis analizidan gamomdinare,
afxazeTi Tavisi samarTlebrivi bunebiT warmoadgenda erovnul-saxelmwifoebriv
avtonomiur warmonaqmns saqarTvelos ssr SemadgenlobaSi. Sesabamisad,
1978 wlis konstituciis Tanaxmad, afxazeTis politikur-samarTlebrivi
statusi 1925 wlis konstituciiT gansazRvruli samarTlebrivi mdgomareobis
adekvaturia.
ukanonod miRebuli gadawyvetilebis dasasabuTeblad
uzenaesi sabWos sesiam mimarTa afxazeTis assr uzenaesi sabWos deputatTa
jgufis mier 1990 wlis 25 agvistos ukanonod gamocxadebul deklaracias
afxazeTis saxelmwifo suverenitetis Sesaxeb, romelic Semdeg gauqmebul
iqna 1990 wlis 31 agvistos afxazeTis assr uzenaesi sabWos sagangebo
sesiis mier, rogorc dokumenti, romelic ar gamoxatavda afxazeTis
mosaxleobis umravlesobis nebas da ris Sesaxebac euwya msoflio sazogadoebriobas.
amgvarad, mocemuli gadawyvetilebebis
miRebis motivad ar SeiZleba CaiTvalos afxazeTis saxelmwifo suverenitetis
Sesaxeb ukanonod miRebuli deklaracia. yuradsaRebia is faqti,
rom 1992 wlis 23 ivlisis sesiis gadawyvetileba miRebul iqna afxazeTis
assr 1978 wlis ZiriTadi kanonis tradiciuli darRveviT. amdenad, afxazeTis
sazogadoebriv-politikuri cxovrebis imdenad mniSvnelovani sakiTxebi,
rogoricaa:
1. afxazeTis assr 1978
wlis konstituciis moqmedebis Sewyvetis Sesaxeb;
2. respublikis saxelwodebis
Secvlis Sesaxeb;
3. kanoni axali saxelmwifoebrivi
simbolikis Sesaxeb;
4. 1925 wlis konstituciaSi cvlilelebis Setanis
Sesaxeb;
5. reglamentSi cvlilebebis
Setanis Sesaxeb,
TiTqos spontanurad aRiZra sesiis mimdinareobis
dros da Setanil iqna damatebiT dRis wesrigSi. es faqti erTxel
kidev aSkarad mowmobs afxazeTis uzenaesi sabWos msaxurebas jgufuri,
klanuri interesebisadmi.
afxazeTis assr konstituciis 162-e muxlis Tanaxmad “afxazeTis
assr konstituciaSi cvlilebebis Setana xdeba afxazeTis assr uzenaesi
sabWos gadawyvetilebiT, romelsac Rebulobs afxazeTis assr uzenaesi
sabWos deputatTa saerTo ricxvis umravlesoba, aranakleb xmebis
ori mesamedisa~ (muxli 94).
rasakvirvelia, konstituciuri cvlilebebis
misaRebad saWiroa 43 deputatis xma. konstituciis moqmedebis Sewyveta
warmoadgens ZiriTadi kanonis gauqmebis erT-erT formas. sesias eswreboda sul 36 deputati da xmebis daTvla ar
warmoebda.
afxazeTis assr uzenaesi sabWos saqmianobis analizs im
daskvnamde mivyavarT, rom am da sxva gadawyvetilebebis miReba
warmoadgenda avtoritaruli reJimisa da erovnuli gansakuTrebulobis
legitimaciis kanonzomier Sedegs avtonomiuri respublikis xelisuflebis
umaRlesi saxelmwifo organoebis mmarTvelobaSi.
savsebiT cxadia, rom uzenaesi sabWos
deputatTa jgufis Semdegi nabiji iqneba afxazeTis axali konstituciis
miReba, romelic gamoricxavs avtonomiuri respublikis mosaxleobis
umravlesobis damcav samarTlebriv meqanizms da amiT sabolood daakanonebs
umciresobis diqtaturas umravlesobis mimarT.
uzenaesi sabWos 1992 wlis 23 ivlisis ukanono
gadawyvetilebis Sedegad faqtiurad likvidirebulia avtonomiuri
respublikis Tavad uzenaesi sabWos, rogorc xelisuflebis warmomadgenlobiTi
organos arsebuli samarTlebrivi baza. aqedan gamomdinare
yvela SedegiT _ TviTdaTxovna, rogorc afxazeTis assr uzenaesi sabWos
mTeli saqmianobis kanonzomieri Sedegi.
zemoT Tqmulidan gamomdinare, afxazeTis assr
uzenaesi sabWos sesia adgens:
1. afxazeTis assr uzenaesi
sabWos deputatTa jgufis 1992 wlis 23 ivlisis gadawyvetileba “afxazeTis
assr 1978 wlis konstituciis moqmedebis Sewyvetisa da afxazeTis
ssr 1925 wlis konstituciis aRdgenis Sesaxeb~ warmoadgens politikur
TamaSs, romelic mimarTulia saqarTvelos respublikasTan avtonomiuri
respublikis saxelmwifoebriv-samarTlebrivi urTierTobis xelovnurad
Sewyvetisaken.
2. avtonomiuri respublikis
axali konstituciis miRebamde ZiriTad kanonad CaiTvalos afxazeTis
assr 1978 wlis konstitucia, rogorc avtonomiuri respublikis sazogadoebriv-saxelmwifoebrivi
mowyobis erTaderTi politikur-samarTlebrivi aqti.
3. CaiTvalos Zaladakargulad yvela aqti, romelic
miiRo afxazeTis assr uzenaesi sabWos sesiam 1992 wlis 23 ivliss.
afxazeTis assr uzenaesi sabWos saxeliT
afxazeTis assr uzenaesi sabWos Tavmjdomaris pirveli
moadgile T. nadareiSvili.
soxumi,1992 wlis 29 ivlisi.
(gazeTi “afxazeTis xma~, #121, 1992 wlis 1 agvisto)